Καπρέρα: Το φαράγγι «καταφύγιο» για σπάνια είδη φαλαινών και δελφινιών στη Μεσόγειο

Ένα από τα σημαντικότερα σημεία βιοποικιλότητας «κρύβεται» στη Δυτική Μεσόγειο και αποτελεί το καταφύγιο απειλούμενων και ευάλωτων ειδών κητωδών: Το φαράγγι της Καπρέρα, στη γειτονική Ιταλία.

Στον πολύτιμο αυτό βιότοπο, σπάνιες φάλαινες, δελφίνια υπό εξαφάνιση και ευάλωτα είδη έχουν βρει το σπίτι τους, με την θαλάσσια βιολόγο στο Ίδρυμα «One Ocean» και ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Insubria, Τζινέβρα Μπολντρόκι να τονίζει μάλιστα στο CNN Greece πως «η μακροχρόνια έρευνά μας (2019-2025) έχει τεκμηριώσει την τακτική παρουσία επτά από τα οκτώ είδη κητωδών που βρίσκονται στη λεκάνη, συμπεριλαμβανομένων απειλούμενων ή ευάλωτων ειδών».

Πρόκειται για είδη όπως η Πτεροφάλαινα (Balaenoptera physalus), ο Ζιφιός ( cavirostris), η φάλαινα φυσητήρας (Physeter macrocephalus), το κοινό δελφίνι, το ζωνοδέλφινο, το ρινοδέλφινο, το δελφίνι Τάρσιωψ και ο Γράμπος (Risso’s doplhin).

Στην Καπρέρα, έχει εντοπιστεί επίσης η μεσογειακή φώκια (Monachus monachus), που όπως σημειώνει η κα Μπολντρόκι, συνιστά «ένα από τα πιο απειλούμενα θαλάσσια θηλαστικά στον κόσμο». Οι ερευνητές κατάφεραν να διαπιστώσουν την τακτική παρουσία της στην περιοχή μέσω επαναλαμβανόμενων αναλύσεων eDNA.

Πέρα από τα θαλάσσια θηλαστικά, το φαράγγι φιλοξενεί ευάλωτα ελασμοβράγχια, όπως το Μοβούλη (Devil ray) και τον καρχαρία προσκυνητή (Basking shark), καθώς και ερπετά, όπως τις χελώνες καρέτα-καρέτα.

Εκτεταμένα δάση ζώων στα βαθιά νερά

Εντυπωσιακά είναι, δε, τα πρόσφατα ευρήματα εξερευνήσεων με ROV (τηλεκατευθυνόμενο υποβρύχιο ρομπότ) σε βαθιά νερά, με τους επιστήμονες να ανακαλύπτουν εκτεταμένα δάση ζώων – ενδιαιτήματα που σχηματίζονται από κοράλλια, γοργόνια και μαύρα κοράλλια, πολλά από τα οποία προστατεύονται διεθνώς και θεωρούνται ευάλωτα θαλάσσια οικοσυστήματα.

«Όλα αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν την οικολογική μοναδικότητα του φαραγγιού, το οποίο παρέχει βασικό βιότοπο διατροφής, αναπαραγωγής και μετανάστευσης για πολλά είδη» σημειώνει η θαλάσσια βιολόγος, για να συμπληρώσει πως «το 2024, χάρη στις ερευνητικές προσπάθειες του One Ocean Foundation, η περιοχή αναγνωρίστηκε επίσημα ως Mission Blue Hope Spot» ως δηλαδή οικολογικά μοναδικές περιοχές του ωκεανού που έχει κριθεί πως πρέπει να προστατευτούν.

Ανθρωπογενείς πιέσεις

Ωστόσο, αυτός ο οικολογικός παράδεισος, παρά τη σημασία του, εκτίθεται σε διάφορες ανθρωπογενείς πιέσεις. Μερικές μόνο από αυτές, που σταχυολογεί η επιστήμονας είναι οι εξής:

1. Έντονη θαλάσσια κυκλοφορία και ηχορύπανση, ειδικά από πορθμεία και μεγάλα σκάφη, που επηρεάζουν σημαντικά τα κητώδη, τα οποία βασίζονται στην ακοή για την επικοινωνία και την αναζήτηση τροφής.
2. Παράπλευρες αλιευτικές απώλειες και εγκαταλελειμμένα αλιευτικά εργαλεία, τα οποία καταγράψαμε ακόμη και σε κοινότητες κοραλλιών βαθέων υδάτων.
3. Χημική και πλαστική ρύπανση. «Οι αναλύσεις μας αποκάλυψαν τη συσσώρευση ανθεκτικών ρύπων (PCB, DDT, ιχνοστοιχεία) στο ζωοπλαγκτόν, υποδηλώνοντας τη μόλυνση ολόκληρου του τροφικού ιστού. Το φαράγγι έχει επίσης αναγνωριστεί ως σημείο συγκέντρωσης μικροπλαστικών στον βυθό της θάλασσας» σημειώνει η ίδια.
4. Θαλάσσια απορρίμματα, που υπάρχουν από ρηχά πρανή έως και 1.000 μέτρα βάθος, αλληλεπιδρώντας με κοράλλια και άλλα βενθικά είδη.
5. Πιθανή υποβάθμιση του οικοτόπου που επηρεάζει τα κοράλλια κρύου νερού και άλλους ευαίσθητους οργανισμούς του βυθού, οι οποίοι έχουν αργούς ρυθμούς ανάπτυξης και είναι εξαιρετικά ευάλωτοι σε διαταραχές.

Με τους παράγοντες αυτούς, λοιπόν, να απειλούν το «διαμάντι» αυτό της θάλασσας, ο οργανισμός «στοχεύει στην παροχή της επιστημονικής βάσης για την προώθηση επίσημων μέτρων προστασίας, συμπεριλαμβανομένης της πρότασης για τη δημιουργία περιοχής περιορισμένης αλιείας (FRA) και, τελικά, θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής (MPA)».

«Η προστασία της είναι θεμελιώδης για τη διατήρηση ενός από τα πλουσιότερα θαλάσσια οικοσυστήματα της Μεσογείου» καταλήγει η κα Μπολντρόκι.