Ηταν αδιαμφισβήτητα οι «πρωταγωνιστές» στη μάχη ενάντια στην πανδημία της COVID-19. Εσωσαν εκατομμύρια ζωές με δύο τσιμπήματα. Εκαναν το mRNA (αγγελιαφόρο RNA), στο οποίο βασίστηκαν, διάσημο και του… έστρωσαν μια τεράστια, πολλά υποσχόμενη ενάντια και σε άλλες νόσους, επιστημονική «καριέρα». Τα mRNA εμβόλια για τον πανδημικό κορωνοϊό, περί ων ο λόγος, φαίνεται όμως ότι δεν εξάντλησαν τη δυναμική τους αντιμετωπίζοντας έναν και μόνο ιό – διότι τώρα δείχνουν να αποτελούν σημαντικούς «συμμάχους» (και) ενάντια στον καρκίνο.
Με ποιον τρόπο; Την απάντηση δίνουν τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης ειδικών του Πανεπιστημίου της Φλόριδας και του Κέντρου για τον Καρκίνο Αντερσον του Πανεπιστημίου του Τέξας, η οποία παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες στο Βερολίνο στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO) – δημοσιεύθηκε επίσης την περασμένη Τετάρτη στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Nature».
Σύμφωνα με αυτά τα αποτελέσματα, ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα αλλά και του δέρματος, οι οποίοι έλαβαν mRNA εμβόλιο για την COVID-19 μέσα σε 100 ημέρες από την έναρξη της ανοσοθεραπείας τους, εμφάνισαν σημαντικά μεγαλύτερη επιβίωση σε σύγκριση με άλλους ασθενείς που δεν έλαβαν το εμβόλιο. Αν και πρόκειται για προκαταρκτικά ευρήματα, όπως παραδέχθηκε μιλώντας στο ΒΗΜΑ-Science ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, καθηγητής Παιδιατρικής Ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριδας Ελάιας Σέγιουρ, αν επιβεβαιωθούν από κλινική δοκιμή η οποία βρίσκεται στα σκαριά «πιθανώς θα φέρουν επανάσταση σε όλο το πεδίο της Ογκολογίας».
Επίμονος ερευνητής
Ο δρ Σέγιουρ είναι «βετεράνος» στη μελέτη της χρήσης του mRNA ενάντια στον καρκίνο. Εδώ και πάνω από μια δεκαετία καταπιάνεται με αυτό το μόριο που εντοπίζεται σε όλα τα κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων των καρκινικών, και μεταφέρει πληροφορίες από το DNA για τη σύνθεση πρωτεϊνών, με στόχο να προσφέρει στο ανοσοποιητικό σύστημα τα «όπλα» ώστε να είναι σε θέση να πολεμά οποιονδήποτε τύπο καρκινικού κυττάρου.
Η τελευταία μελέτη του έρχεται ως επιστέγασμα προηγούμενης ερευνητικής εργασίας του (την οποία παρουσίασε το ΒHMA-Science τον περασμένο Ιούλιο σε άρθρο με τίτλο «Ενα mRNA εμβόλιο για όλους τους καρκίνους»), η οποία είχε διεξαχθεί σε ποντίκια και είχε δείξει ότι ένα mRNA εμβόλιο «γενικών καθηκόντων», με σχεδιασμό παρόμοιο με εκείνο των mRNA εμβολίων για την COVID-19, μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να κατατροπώσει οποιονδήποτε καρκίνο όταν συνδυάζεται με ανοσοθεραπεία.
H πιο μεγάλη διαφορά κατα τη χορήγηση του mRNA εμβολίου για τον κορωνοϊό παρατηρήθηκε σε ασθενείς με καρκίνο που δεν αναμενόταν να εμφανίσουν ισχυρή ανοσολογική απόκριση
Ανάλυση πραγματικών δεδομένων
Αυτή η ανακάλυψη γέννησε το εξής ερώτημα στον Ανταμ Γκρίπιν, ο οποίος αποτελούσε μέλος της ομάδας του εργαστηρίου του δρος Σέγιουρ και πλέον εργάζεται στο Κέντρο Αντερσον. Μήπως ένα εγκεκριμένο mRNA εμβόλιο που έχει ήδη χορηγηθεί σε εκατομμύρια άτομα αποδεικνύοντας την ασφάλειά του, το εμβόλιο για την COVID-19, θα μπορούσε να δρα με τρόπο παρόμοιο με το εμβόλιο που χορήγησε ο καθηγητής στα ποντίκια ενάντια στον καρκίνο;
Η απάντησε δόθηκε μέσα από την ανάλυση δεδομένων που αφορούσαν ασθενείς με προχωρημένο (σταδίου 3 και 4) μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα καθώς και ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα οι οποίοι είχαν λάβει ανοσοθεραπεία στο Κέντρο Αντερσον μεταξύ του 2019 και του 2023. Ρωτήσαμε τον καθηγητή γιατί επελέγησαν ασθενείς με αυτές τις δύο μορφές καρκίνου. «Διότι πρόκειται για δύο δύσκολες μορφές καρκίνου που συχνά δεν αποκρίνονται στις συμβατικές θεραπείες, όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία, με αποτέλεσμα να χορηγείται στους ασθενείς ανοσοθεραπεία».
Από την ανάλυση προέκυψε ότι η λήψη mRNA εμβολίου για την COVID-19 μέσα σε 100 ημέρες από την έναρξη της ανοσοθεραπείας προσέφερε διπλασιασμό της επιβίωσης κατά μέσο όρο. Οπως μάλιστα τόνισε ο δρ Σέγιουρ, «η πιο μεγάλη διαφορά παρατηρήθηκε σε ασθενείς που δεν αναμενόταν να εμφανίσουν ισχυρή ανοσολογική απόκριση με βάση το μοριακό προφίλ των όγκων τους και άλλες παραμέτρους».
Ελπιδοφόρα αποτελέσματα
Συγκεκριμένα οι ερευνητές μελέτησαν τους ιατρικούς φακέλους 180 ασθενών με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα οι οποίοι έλαβαν το εμβόλιο της COVID-19 εντός 100 ημερών από την έναρξη της ανοσοθεραπείας καθώς και 704 ασθενών με τον ίδιο καρκίνο στους οποίους χορηγήθηκε μόνο ανοσοθεραπεία. Στην ομάδα του εμβολίου εμφανίστηκε σχεδόν διπλασιασμός της μέσης επιβίωσης από τους 20,6 μήνες στους 37,3 μήνες.
Στην ομάδα του μεταστατικού μελανώματος 43 ασθενείς έλαβαν εμβόλιο COVID-19 και πάλι μέσα σε 100 ημέρες από την έναρξη της ανοσοθεραπείας, ενώ 167 ασθενείς έλαβαν μόνο ανοσοθεραπεία. Στην ομάδα του εμβολίου η μέση επιβίωση αυξήθηκε από τους 26,7 μήνες σε έως και 40 μήνες. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ορισμένοι από τους ασθενείς παρέμεναν εν ζωή και μετά το τέλος της ανάλυσης, γεγονός που σημαίνει ότι η επίδραση του εμβολίου μπορεί να έχει ακόμη μεγαλύτερη διάρκεια. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι η λήψη «συμβατικών» εμβολίων για τον πνευμονιόκοκκο ή για τη γρίπη δεν φάνηκε να συμβάλει στην επιβίωση των ασθενών.
Κλινικές δοκιμές
Οπως μας εξήγησε ο καθηγητής Σέγιουρ, μετά από αυτά τα αποτελέσματα η ερευνητική ομάδα αποφάσισε να διεξαγάγει πειράματα σε ποντίκια προκειμένου να ρίξει φως στον μηχανισμό με τον οποίο το εμβόλιο για την COVID-19 δείχνει να συμβάλλει στην εξόντωση του καρκίνου. «Τα πειράματά μας έδειξαν ότι το mRNA εμβόλιο ενάντια στον SARS-CoV-2 λειτουργεί ως “σπίθα” που ωθεί τα ανοσοκύτταρα να μεταναστεύσουν από “κακές” περιοχές όπως οι όγκοι σε “καλές” περιοχές όπως οι λεμφαδένες – γενικώς σε ιστούς όπου μπορεί να ενεργοποιηθεί μια πιο αποτελεσματική απόκριση στον καρκίνο».
Το επόμενο απαραίτητο βήμα – καθώς η συγκεκριμένη μελέτη ήταν ουσιαστικώς μια μελέτη παρατήρησης στο πλαίσιο της οποίας όμως, όπως υπογράμμισε ο καθηγητής, «έγιναν πολλαπλές αναλύσεις ώστε να διασφαλίσουμε ότι η επιμήκυνση της επιβίωσης επετεύχθη χάρη στο εμβόλιο ενώ για αυτόν τον λόγο διεξήχθησαν και περαιτέρω πειράματα σε ποντίκια» – είναι η κλινική δοκιμή σε ανθρώπους. Μια τέτοια δοκιμή φάσης ΙΙΙ «αναμένεται να ξεκινήσει μέχρι το τέλος του έτους στο δίκτυο OneFlorida+Clinical Research το οποίο αποτελεί ένα consortium νοσοκομείων, κλινικών και κέντρων υγείας στη Φλόριδα, στην Αλαμπάμα, στην Τζόρτζια, στο Αρκανσο, στην Καλιφόρνια και στη Μινεσότα. Στη δοκιμή αυτή θα συμμετάσχουν ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα» ανέφερε ο δρ Σέγιουρ.
Κατά τον καθηγητή «αν τα ευρήματά μας επιβεβαιωθούν από την κλινική δοκιμή, η συγκεκριμένη προσέγγιση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα καθολικό εμβόλιο για τον καρκίνο αλλά και να δώσει ώθηση προς έναν νέο σχεδιασμό mRNA εμβολίων που θα έχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Αυτή η κλινική δοκιμή μπορεί να αποτελέσει ορόσημο το οποίο θα αλλάξει στο προσεχές μέλλον την κλινική πρακτική, με όλους τους ασθενείς με καρκίνο που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία να λαμβάνουν και το εμβόλιο της COVID-19». Κλείνοντας ο δρ Σέγιουρ επανέλαβε ότι εκτιμά πως το mRNA εμβόλιο του κορωνοϊού «μπορεί να είναι αυτό που περιμέναμε ενάντια στον καρκίνο».
Πού αλλού μπορεί να βοηθήσει;
Τέτοια αναπάντεχα αποτελέσματα γεννούν ευλόγως νέα ερωτήματα. Για παράδειγμα, πιστεύει ο καθηγητής Σέγιουρ ότι το εμβόλιο της COVID-19 μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο και για άλλες μορφές καρκίνου; «Θεωρούμε ότι θα μπορούσε να αποτελέσει σύμμαχο ενάντια στον καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου, στον καρκίνο του μαστού ή και στους γαστρεντερολογικούς καρκίνους».
Ενα δεύτερο εύλογο ερώτημα είναι το αν τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να είναι ακόμη καλύτερα σε ασθενείς με καρκίνο σε πιο πρώιμα στάδια. Εδώ ουσιαστικώς δεν υπήρχε απάντηση καθώς, σύμφωνα με τον καθηγητή, «χρειάζεται να διεξαγάγουμε περαιτέρω μελέτες προκειμένου να δούμε αν μπορεί να ισχύει κάτι τέτοιο».
