Δασμοί Τραμπ: Μία «νίκη» με υψηλό τίμημα για τις ΗΠΑ – Οι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία

Τέσσερις μήνες αργότερα, προχωρά με επιλεκτικές συμφωνίες και μονομερείς δασμολογικές αποφάσεις, χωρίς να έχει προκληθεί (μέχρι στιγμής) νέο σοκ στις αγορές.

Ο αμερικανός πρόεδρος υπέγραψε χθες Πέμπτη (31/07) εκτελεστικό διάταγμα, με το οποίο επιβάλλονται υψηλότεροι τελωνειακοί δασμοί, που θα πλήξουν προϊόντα από δεκάδες χώρες του κόσμου και που θα τεθούν σε εφαρμογή την 7η Αυγούστου.

Ο Τραμπ υποστηρίζει ότι η στρατηγική του θα οδηγήσει σε αύξηση εσόδων, αναγέννηση της εγχώριας βιομηχανίας και ότι θα προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Ωστόσο, τα αποτελέσματα παραμένουν αβέβαια και η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρούς κινδύνους.

Αυτό που είναι ξεκάθαρο προσώρας είναι ότι η ήπια αμφισβήτηση της ελεύθερης αγοράς έχει μετατραπεί σε παγκόσμιο κύμα που αναδιαμορφώνει την οικονομική πραγματικότητα χωρίς, ωστόσο, να προκαλεί – τουλάχιστον προς το παρόν – τις εκτεταμένες καταστροφές που πολλοί φοβούνταν.

Για πολλές χώρες, η κατάσταση λειτούργησε ως προειδοποίηση: η ανάγκη για νέες συμμαχίες είναι πλέον προφανής.

Έτσι, ακόμα κι αν ο Τραμπ θεωρεί τις εξελίξεις μία νίκη της διακυβέρνησής του, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες – τόσο για τον ίδιο όσο και για τις ΗΠΑ – παραμένουν αβέβαιες.

«90 συμφωνίες σε 90 ημέρες»

Η 1η Αυγούστου είχε τεθεί ως καταληκτική ημερομηνία για την επίτευξη νέων εμπορικών συμφωνιών με τις ΗΠΑ, διαφορετικά θα επιβάλλονταν βαριοί δασμοί.

Ο Λευκός Οίκος προωθούσε το αφήγημα «90 συμφωνίες σε 90 ημέρες», όμως μέχρι το τέλος Ιουλίου είχαν ανακοινωθεί μόλις 12 πρόχειρες, σύντομες και χωρίς λεπτομερείς όρους συμφωνίες.

Η Βρετανία ήταν η πρώτη χώρα που προχώρησε σε συμφωνία λαμβάνοντας δασμό 10%, ενώ η ΕΕ και η Ιαπωνία επιβαρύνθηκαν με 15%. Κάποιες χώρες, όπως η Νότια Κορέα, η Καμπότζη και το Πακιστάν, υποχρεώθηκαν σε παραχωρήσεις, ενώ άλλες υπέστησαν απλούς μονομερείς δασμούς.

Ζημιά στην παγκόσμια οικονομία

Η παγκόσμια αβεβαιότητα υποχώρησε προσωρινά, αλλά η γενική επιβάρυνση των αμερικανικών δασμών εντείνεται. Οι επενδύσεις και οι προσλήψεις στις ΗΠΑ ανακάμπτουν, αλλά οι εξαγωγές άλλων χωρών υποφέρουν.

Οι μεγαλύτεροι φόβοι και οι προειδοποιήσεις για πιθανή καταστροφή, έχουν υποχωρήσει. Αλλά ο Μπεν Μέι, Διευθυντής Παγκόσμιων Μακροοικονομικών Προβλέψεων στην Oxford Economics, λέει ότι οι αμερικανικοί δασμοί έχουν την ικανότητα να «βλάψουν» την παγκόσμια οικονομία με διάφορους τρόπους.

«Προφανώς αυξάνουν τις τιμές στις ΗΠΑ και συμπιέζουν τα εισοδήματα των νοικοκυριών», λέει στο BBC, προσθέτοντας ότι οι κυβερνήσεις των χωρών παγκοσμίως θα μείωναν τη ζήτηση εάν η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου καταλήξει να εισάγει λιγότερα αγαθά.

Νικητές και χαμένοι

Ορισμένες χώρες πλήττονται περισσότερο. Η Γερμανία, για παράδειγμα, μπορεί να χάσει μισή μονάδα ανάπτυξης λόγω των δασμών, ενώ η Ινδία είναι λιγότερο εκτεθειμένη. Παράλληλα, βλέπουμε μετατοπίσεις παραγωγής, με την Apple να στρέφεται από την Κίνα στην Ινδία, και άλλες χώρες της Ασίας να καθίστανται εναλλακτικοί προμηθευτές.

Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, υπάρχει ανακούφιση που το πλήγμα πιθανότατα να είναι λιγότερο εκτεταμένο από ό,τι θα μπορούσε να είναι. Αλλά αυτό που έχει αποφασιστεί ήδη υποδηλώνει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τα παγκόσμια εμπορικά πρότυπα και τις συμμαχίες.

Για πολλές χώρες, αυτό έχει χρησιμεύσει ως αφύπνιση και ως μια ανάγκη να σχηματιστούν νέες συμμαχίες.

Πολιτική απειλή για τον Τραμπ;

Καθώς οι λεπτομέρειες διευκρινίζονται, οι επιπτώσεις για την οικονομία των ΗΠΑ γίνονται επίσης πιο σαφείς.

Η ανάπτυξη στα τέλη της άνοιξης επωφελήθηκε στην πραγματικότητα από μια έκρηξη εξαγωγικών πωλήσεων, καθώς οι επιχειρήσεις έσπευσαν να αποφύγουν τυχόν υψηλότερους δασμούς που επιβλήθηκαν σε αμερικανικά προϊόντα.

Οι οικονομολόγοι αναμένουν ότι η ανάπτυξη θα χάσει τη δυναμική της κατά το υπόλοιπο του έτους.

Η επιβολή των δασμών έχει αυξήσει σημαντικά τα δημόσια έσοδα των ΗΠΑ – πάνω από 100 δισ. δολάρια το 2025 μέχρι στιγμής – αλλά οι καταναλωτές δεν έχουν ακόμη δει την πλήρη επιβάρυνση στις τιμές. Εάν η κατάσταση επιδεινωθεί, θα μπορούσε να επηρεάσει τη νομισματική πολιτική, την κατανάλωση και τις ενδιάμεσες εκλογές του 2026.

Ο Τραμπ εξετάζει επιδόματα προς τα χαμηλότερα στρώματα ώστε να μετριάσει τις επιπτώσεις. Πολλές από τις συμφωνίες του είναι προφορικές, χωρίς επίσημη δέσμευση. Η Κίνα, ο Καναδάς και η Ταϊβάν δεν έχουν ακόμη διευθετήσει τις διαφορές τους με την Ουάσιγκτον.

Παρότι ο Τραμπ ελπίζει σε επιστροφή παραγωγής και θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ, κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου βέβαιο. Η παγκόσμια εικόνα αλλάζει και παραδοσιακοί σύμμαχοι ίσως στραφούν σε νέες συμμαχίες, παρακάμπτοντας τις ΗΠΑ.

Οι συμφωνίες που δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί

Αυτό που περιπλέκει όλα αυτά είναι το γεγονός ότι ακόμη δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία με χώρες όπως ο Καναδάς και η Ταϊβάν.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έχει ακόμη εκδώσει τις αποφάσεις της για τη φαρμακευτική και χαλυβουργική βιομηχανία, ενώ το κολοσσιαίο ζήτημα της Κίνας, που υπόκειται σε διαφορετική προθεσμία, παραμένει άλυτο.

Ο Τραμπ συμφώνησε σε παράταση των διαπραγματεύσεων με το Μεξικό, έναν άλλο σημαντικό εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ, το πρωί της Πέμπτης.

Πολλές από τις συμφωνίες που έχουν επιτευχθεί ήταν προφορικές και ανυπόγραφες. Επιπλέον, είναι αβέβαιο εάν και πώς οι όροι που συνδέονται με τις συμφωνίες του Τραμπ θα υλοποιηθούν στην πραγματικότητα.

Είναι ενδεικτικό ότι ξένοι ηγέτες έχουν αρνηθεί την ύπαρξη διατάξεων που διατυμπάνιζε παρόλ’ αυτά ο αμερικανός πρόεδρος.

Όσον αφορά την αξιολόγηση των δασμολογικών συμφωνιών μεταξύ του Λευκού Οίκου και διαφόρων χωρών, λέει ο κ. Μέι, «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες».

Είναι σαφές, ωστόσο, ότι ο κόσμος έχει απομακρυνθεί από το χείλος ενός καταστροφικού εμπορικού πολέμου. Τώρα, καθώς τα έθνη παλεύουν με ένα νέο σύνολο εμπορικών φραγμών, ο Τραμπ στοχεύει να κινεί τα νήματα.

Αλλά η ιστορία μάς λέει ότι ο πρωταρχικός του στόχος, που δεν είναι άλλος από το να επιστρέψει η παραγωγή και οι θέσεις εργασίας στην Αμερική, πιθανότατα να έχει πολύ περιορισμένη επιτυχία. Και οι μακροχρόνιοι εμπορικοί εταίροι της Αμερικής, όπως ο Καναδάς και η ΕΕ, θα μπορούσαν να αρχίσουν να επιδιώκουν να σχηματίσουν οικονομικές και πολιτικές συνδέσεις που παρακάμπτουν αυτό που δεν θεωρούν πλέον αξιόπιστο οικονομικό σύμμαχο.

Ο Τραμπ μπορεί να επωφελείται από τη μόχλευση που προσφέρει η μοναδική θέση της Αμερικής στο κέντρο μιας παγκόσμιας εμπορικής τάξης, την οποία αφιέρωσε περισσότερο από μισό αιώνα για να δημιουργήσει, ωστόσο εάν οι τρέχοντες δασμοί πυροδοτήσουν μια θεμελιώδη αναδιάρθρωση, τα αποτελέσματα μπορεί τελικά να μην είναι υπέρ των ΗΠΑ.

Αυτά τα ερωτήματα θα απαντηθούν σε χρόνια και όχι σε εβδομάδες ή μήνες. Εν τω μεταξύ, οι ίδιοι οι ψηφοφόροι του Τραμπ ίσως χρειαστεί να πληρώσουν το κόστος – μέσω υψηλότερων τιμών, λιγότερων επιλογών και βραδύτερης ανάπτυξης.