Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει κάνει ενδιαφέροντα πρωτοσέλιδα που παραπέμπουν στο πιθανό σχέδιο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής να καταλάβουν τη Λωρίδα της Γάζας, με στόχο να τη μετατρέψουν σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής». Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει τη μετεγκατάσταση του παλαιστινιακού πληθυσμού, μια κίνηση που επικρίνεται ευρέως ως εθνοκάθαρση και παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ενώ οι επίσημες δηλώσεις και οι αφηγήσεις μιλούν για ανάπλαση και ανοικοδόμηση, δεν μπορεί κανείς να μην αναρωτηθεί για τη φύση κάποιων υποκείμενων γεωπολιτικών συμφερόντων με μια χώρα όπως οι ΗΠΑ, που καθοδηγούνται από την realpolitik. Για πολλούς, όλα φαίνεται να αφορούν τις αλυσίδες εφοδιασμού και την οικονομία, καθώς οι επιπτώσεις του ελέγχου των καναλιών της Μέσης Ανατολής δεν μπορούν να παραβλεφθούν, ιδίως δεδομένης της μεγαλύτερης κινεζικής παρουσίας στην περιοχή.
Οι επικριτές υποθέτουν ότι το σχέδιο «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής» αφορά τις ΗΠΑ που διεκδικούν την κυριαρχία της διώρυγας του Σουέζ ή ενδεχομένως μια κρυφή πολιτική που κάνει ένα βήμα προς το σχέδιο της διώρυγας Μπεν Γκουριόν που ξεκίνησε το Ισραήλ για να εκτρέψει το θαλάσσιο εμπόριο προς όφελός του. Η διαδρομή αυτή αναμένεται επίσης να περάσει από τη Λωρίδα της Γάζας. Οι πιθανότητες οποιουδήποτε σεναρίου υπό την προεδρία Τραμπ 2.0 μπορεί να μην είναι τόσο τραβηγμένες όσο φαίνονται.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Αυτό που μοιάζει με ανθρωπιστική πολιτική για τη Γάζα μπορεί να είναι ένα σκαλοπάτι προς μια μάχη για τον έλεγχο μιας θαλάσσιας εμπορικής οδού. Αυτό το σχέδιο ανάπλασης και ανασυγκρότησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει τη στάθμευση αμερικανικών και ισραηλινών στρατιωτικών μέσων στη Λωρίδα της Γάζας για να «ασφαλίσουν» την περιοχή και φυσικά να τους δώσουν άμεση πρόσβαση στη διαδρομή της διώρυγας Μπεν Γκουριόν. Το σχέδιο αυτό είναι μια διαδικασία με την οποία, αν η Γάζα εκκαθαριστεί, θα απομακρυνθούν τα πολιτικά και υλικοτεχνικά εμπόδια- οι εμπνευστές αυτού του σχεδίου μπορεί να φτάσουν μέχρι την αλλαγή των δημογραφικών στοιχείων και των υποδομών για να ανοίξουν το δρόμο για τη διώρυγα. Στο μέτωπο της ναυτιλιακής πολιτικής, αυτό το σχέδιο ανάπλασης της Γάζας, που θα οδηγήσει στη δημιουργία της διώρυγας Μπεν Γκουριόν, θα αλλάξει τα εμπορικά και ναυτιλιακά πρότυπα μακριά από το Σουέζ.
Μεγάλο μέρος του κόσμου βασίζεται στη διώρυγα του Σουέζ, η οποία διακινεί σχεδόν το 12% του παγκόσμιου εμπορίου, συνδέοντας την Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική. Μπορεί επίσης να υπερηφανεύεται ότι είναι ένα κρίσιμο σημείο ασφυξίας για τις εξαγωγές πετρελαίου του Κόλπου προς την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, και η πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας βασίζεται στη συγκεκριμένη διαδρομή. Για την Αίγυπτο, η Διώρυγα του Σουέζ αποτελεί ισχυρό εθνικό περιουσιακό στοιχείο, το οποίο αποφέρει αξιόπιστα 9-10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Υποθετικά, εάν οι υποκείμενοι στρατηγικοί στόχοι των ΗΠΑ είναι να ελέγξουν τη διώρυγα για τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα, ίσως χρειαστεί να συντάξουν κάποιους σοβαρούς στρατηγικούς ελιγμούς και συμφωνίες με τον πρόεδρο Σίσι, παρά τις σχέσεις ΗΠΑ-Αιγύπτου. Ήδη οι ΗΠΑ παρέχουν στην Αίγυπτο στρατιωτική βοήθεια ύψους περίπου 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, αλλά μια νέα συμφωνία θα μπορούσε να αυξήσει τη βοήθεια με αντάλλαγμα την επιχειρησιακή εποπτεία του Σουέζ, ή ακόμη και να μεσολαβήσει για την ελάφρυνση του χρέους με τη στήριξη του ΔΝΤ, εάν η Αίγυπτος παραχωρήσει αυτού του είδους την επιρροή στο Σουέζ. Η Αίγυπτος μπορεί ακόμη και να εξαναγκαστεί από τις απειλές για την ασφάλεια στην Ερυθρά Θάλασσα, δεδομένου του πρόσφατου φιάσκου των επιθέσεων των Χούτι που διέκοψαν τη θαλάσσια κυκλοφορία. Αλλά ας πούμε ότι αυτά τα διπλωματικά ανοίγματα δεν καταφέρνουν να πείσουν την Αίγυπτο, τότε σίγουρα, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν ενδεχομένως να διαταράξουν το μοντέλο εσόδων του Σουέζ, υποστηρίζοντας το υπό ισραηλινή ηγεσία έργο της διώρυγας Μπεν Γκουριόν. Εάν η ανοικοδόμηση της Γάζας οδηγήσει στην επιτυχή κατασκευή της διώρυγας Μπεν Γκουριόν, θα συρρικνώσει την κυριαρχία της Αιγύπτου στη θαλάσσια εφοδιαστική.
Ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας και πολιτική της διώρυγας
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η υποστήριξη της διώρυγας Μπεν Γκουριόν ως ανταγωνιστή της διώρυγας του Σουέζ θα αποδειχθεί ένα σπινθηροβόλο φαινόμενο στη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής. Σήμερα το 60% των εξαγωγών της Κίνας προς την Ευρώπη περνάει από το Σουέζ. Οποιαδήποτε αλλαγή στον έλεγχο του Σουέζ θα επηρεάσει τις επενδύσεις της Κίνας στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Belt and Road Initiative (BRI). Εάν οι ΗΠΑ καταφέρουν να ασκήσουν κυριαρχία επί του Σουέζ ή προωθήσουν τη διώρυγα Μπεν Γκουριόν, η Κίνα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει υψηλότερα τέλη διέλευσης, περισσότερες επιθεωρήσεις που ελέγχονται από τις ΗΠΑ και πιθανή επιβράδυνση του εμπορίου κατά τη διάρκεια γεωπολιτικών συγκρούσεων. Η Κίνα έχει αξιοσημείωτες επενδύσεις στην οικονομική ζώνη Σουέζ της Αιγύπτου, με περισσότερες από 140 κινεζικές εταιρείες να δραστηριοποιούνται και να συνεισφέρουν περίπου 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις, μαζί με τις επενδύσεις στο λιμάνι Ain Sokhna της Αιγύπτου. Για την Κίνα, η υπερ-κυριαρχία της Ουάσινγκτον στη διώρυγα του Σουέζ θα παρεμποδίσει πιθανότατα τα έργα BRI στην περιοχή, ακόμη και αυτά με την Αφρική, και μια εναλλακτική λύση του Μπεν Γκουριόν που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ θα εκτρέψει τη δυναμική του εμπορίου μακριά από τις συνήθεις διαδρομές. Εάν οι ΗΠΑ αποκτήσουν επιρροή τόσο στη Γάζα όσο και στο Σουέζ, κυριαρχούν στις παγκόσμιες εμπορικές ροές. Ωστόσο, η Κίνα δεν θα το δεχτεί σιωπηλά αυτό- μπορούμε να περιμένουμε ότι η Κίνα θα απαντήσει διαπραγματευόμενη με το Ισραήλ ή εμβαθύνοντας τους στρατηγικούς της δεσμούς με την Αίγυπτο και το Ιράν.
Ιστορικοί παραλληλισμοί: Ναυτικές αντιπαραθέσεις του Ψυχρού Πολέμου και θαλάσσιος έλεγχος
Ο αγώνας ναυτικής ισχύος ΗΠΑ-Κίνας για το Σουέζ και το πιθανό σχέδιο Ben Gurion μοιάζουν με αρκετές περιπτώσεις από τις αντιπαραθέσεις της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Το 1956 το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ και η Γαλλία επιτέθηκαν στην Αίγυπτο για να ανακτήσουν τον έλεγχο του Σουέζ, οδηγώντας σε αμερικανοσοβιετική επέμβαση. Σήμερα, αν το σχέδιο Μπεν Γκουριόν ολοκληρωθεί με τη συμμαχία ΗΠΑ-Ισραήλ, η Κίνα θα μπορούσε να έρθει ως αντίβαρο, όπως ακριβώς έκανε τότε η Σοβιετική Ένωση. Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οι ΗΠΑ επιδίωξαν τον έλεγχο στην Αραβική Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό για να εξασφαλίσουν τις πετρελαϊκές οδούς – σε απάντηση οι Σοβιετικοί επέκτειναν τη ναυτική τους παρουσία σε όλη την Υεμένη και την Ινδία ως αντίβαρο. Σήμερα, αν οι ΗΠΑ στοχεύουν να κυριαρχήσουν στο Σουέζ, η Κίνα ενδεχομένως να συνάψει συμφωνία με το Ισραήλ, αλλά αν οι ΗΠΑ προσπαθήσουν να επηρεάσουν τον θαλάσσιο έλεγχο μέσω του Μπεν Γκουριόν, η Κίνα, όπως και η Σοβιετική Ένωση, θα επεκτείνει τη ναυτική της παρουσία στην Ερυθρά Θάλασσα και την Αίγυπτο.
Πέρα από τα παραδείγματα του Ψυχρού Πολέμου, μια ζωντανή θαλάσσια αναμέτρηση στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας μαρτυρά πώς τα νερά της Μέσης Ανατολής θα αρχίσουν γρήγορα να σιγοβράζουν. Ακριβώς όπως η Κίνα στρατιωτικοποιήθηκε και αναζήτησε συμμαχίες στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, οι ΗΠΑ έκαναν επίσης τις εξισορροπητικές τους κινήσεις ενισχύοντας τους δεσμούς με την Ινδία, τις Φιλιππίνες και άλλες χώρες της Ανατολικής Ασίας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η ευρύτερη εικόνα (υποθετικά)
Η ανοικοδόμηση της Γάζας είναι ένα στρατηγικό κάλυμμα που οδηγεί σε μια ζυμώμενη αμφισβήτηση στον θαλάσσιο έλεγχο. Επιπλέον, η Κίνα δεν θα αποδεχθεί μια πλήρη κυριαρχία ΗΠΑ-Ισραήλ, αλλά θα αναζητήσει εναλλακτικές λύσεις μέσω της διπλωματίας. Επιπλέον, η λήψη αποφάσεων της Αιγύπτου θα καθορίσει την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, και αν το όνειρο του Μπεν Γκουριόν επιτευχθεί, θα αποτελέσει σημείο καμπής στα παγκόσμια εμπορικά πρότυπα. Με όλες αυτές τις εικασίες, πολλά ερωτήματα παραμένουν: Πώς θα τοποθετηθούν σε αυτή τη σκακιέρα περιφερειακοί παίκτες όπως η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ; Θα εξετάσει η Κίνα το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέκτασης ή θα βασιστεί αποκλειστικά στην οικονομία και τη διπλωματία; Και τέλος, ποια άλλη παγκόσμια κρίση θα επιβάλει απροσδόκητες αλλαγές, όταν μόλις πρόσφατα υπογράφηκε μια εύθραυστη κατάπαυση του πυρός;
