Τι σημαίνει η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για το νέο ελληνικό εξοπλιστικό πρόγραμμα των 25 δισ. ευρώ
Την αξιοποίηση της ρήτρας διαφυγής για την αύξηση των δαπανών άμυνας των χωρών – μελών της ΕΕ για την εφαρμογή του νέου μακροπρόθεσμου εξοπλιστικού προγράμματος των 25 δισ. ευρώ προανήγγειλε σήμερα (2.4.25), ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στη Βουλή.
Συγκεκριμένα, ο κος Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε ειδική αναφορά σε δύο τελευταίες αποφάσεις του έκτακτου ευρωπαϊκού συμβουλίου (6.3.25) για την άμυνα.
Αναλυτικότερα:
1. Η πρώτη και «πιο σημαντική», όπως τη χαρακτήρισε ο κος Μητσοτάκης, είναι η ευρωπαϊκή απόφαση αφορά την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, η οποία δίνει «πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο» για επενδύσεις στην άμυνα.
Και αυτό γιατί οι επενδύσεις αυτές δεν θα συνυπολογίζονται στο όριο δαπανών, κάτι που θα αυξήσει τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας.
Σημειώνεται πως η Λευκή Βίβλος της Κομισιόν για την άμυνα προβλέπει «μια απόκλιση από τη συμφωνηθείσα διαδρομή δαπανών ισοδύναμη με την αύξηση των αμυντικών δαπανών (συμπεριλαμβανομένων τόσο των επενδύσεων όσο και των τρεχουσών δαπανών) από το 2021», ενώ « χάρη σε αυτήν την ευελιξία (σ.σ. της εθνικής ρήτρας διαφυγής), τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν πρόσθετες αμυντικές δαπάνες έως και 1,5% του ΑΕΠ».
Ωστόσο, ο ίδιος τόνισε πως αυτές η επιπλέον δημοσιονομική δυνατότητα «δεν πρέπει και δεν θα γίνει αφορμή για υπερβολές».
Υπενθυμίζεται πως, σύμφωνα με τη Λευκή Βίβλο για την άμυνα την οποία παρουσίαση η Κομισιόν στις 19 Μαρτίου, η εθνική ρήτρα διαφυγής για την άμυνα θα ισχύσει για τέσσερα χρόνια (2025 – 2028) με δυνατότητα επέκτασης.
Ωστόσο, το εξοπλιστικό πρόγραμμα το οποίο εξήγγειλε ο κος Μητσοτάκης θα αφορά την επόμενη 12ετία, δηλαδή το διάστημα 2025 – 2037, δηλαδή επτά επιπλέον χρόνια πέραν της αρχικής πρόβλεψης για την ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής.
Δεδομένου, όμως, ότι πρόγραμμα του επανεξοπλισμού της ΕΕ (ReArm EU) έχει ρητά ορίζοντα το 2030, κανείς δεν μπορεί να αποκλείει την επέκταση της ρήτρας διαφυγής και πέραν του 2028.
2. Η δεύτερη απόφαση του ευρωπαϊκού συμβουλίου αφορά τη δημιουργία του ευρωπαϊκού αμυντικού Ταμείου SAFE, σημείωσε ο κος Μητσοτάκης.
To ταμείο αυτό αφορά σε δάνεια προς χώρες – μέλη της ΕΕ για την άμυνα, με προνομιακό επιτόκιο. Μ’ άλλα λόγια, «δεν αφορά επιδότηση» αντίστοιχη με εκείνη που έγινε με το Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο, η ΕΕ δεν έχει ακόμα αποφασίσει πως ακριβώς θα χρηματοδοτηθεί το εν λόγω ταμείο, με διάφορες προτάσεις να έχουν πέσει στο τραπέζι, όπως η έκδοση ευρω-ομολόγου, αν και η Γερμανία είναι κάθετη αντίθετη με ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ειδικά καθώς τρέχει το δικό της αμυντικό πρόγραμμα και μπορεί να δανειστεί φθηνότερα από ό,τι μέσω των ευρωπαϊκών ταμείων.
Ο ίδιος ανέφερε πως κάποια στιγμή πρέπει να συζητήσει η ΕΕ για προγράμματα κοινής ευρωπαϊκής οφέλειας με ευρωπαϊκούς πόρους (σ.σ. όχι δάνεια) με στόχο την ανάπτυξη μιας «ευρωπαϊκής αντιπυραυλικής ασπίδας».
Παραπέρα, ιδιαίτερη σημασία έχει η αναφορά του πρωθυπουργού σε ένα από τους βασικούς άξονες του νέου εξοπλιστικού προγράμματος και συγκεκριμένα στο γεγονός ότι το πρόγραμμα αυτό πρέπει να έχει «εγχώρια προστιθέμενη αξία».
Ο κος Μητσοτάκης ανέφερε πως η ελληνική αμυντική βιομηχανία (ΕΑΒ, ΕΑΣ) θα συμμετάσχει σε όλα τα προγράμματα που θα δρομολογήσει το εν λόγω πρόγραμμα, ενώ έκανε αναφορά και στο οικοσύστημα των ελληνικών start ups (ιδιωτικός τομέας), ο οποίος θα μπορούσε επίσης να εμπλακεί σε αυτά.
