Tο αρχαιότερο συνθετικό υλικό που γνωρίζουμε είναι η πίσσα που παράγεται με θέρμανση του φλοιού σημύδας. Για σχεδόν 200.000 χρόνια, από την εποχή των Νεάντερταλ μέχρι τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αποτελούσε πολύτιμο συγκολλητικό μέσο για την προσάρτηση λαβών σε εργαλεία. Σβόλοι του υλικού χρησιμοποιούνταν όμως και ως τσίχλες, οι οποίες διατηρούν ακόμα ίχνη όσων τις μάσησαν.
Γενετικό υλικό ανθρώπων και υπολείμματα τροφών βρέθηκαν σε μασημένη πίσσα 6.000 ετών, μια ανακάλυψη που αποκαλύπτει νέες πληροφορίες για τη διατροφή και τις ασχολίες των νεολιθικών αγροτών που ζούσαν τότε στην περιοχή των Αλπεων.
Η πίσσα σημύδας θεωρείται συνθετικό υλικό επειδή παράγεται με ξηρή απόσταξη, δηλαδή θέρμανση του φλοιού σε συνθήκες χαμηλού οξυγόνου μέχρι να αρχίσουν να αναβλύζουν υγρά οργανικά υλικά. Αυτό μπορούσε να γίνει σε αγγεία πάνω από τη φωτιά ή καίγοντας τον φλοιό σε κλειστούς χώρους, για παράδειγμα μέσα στο έδαφος ή κάτω από πέτρες.
Εκτός του ότι χρησιμοποιούσαν την πίσσα ως κόλλα για να στερεώσουν λίθινα τσεκούρια σε ξύλινες λαβές και για να επιδιορθώσουν σπασμένα σκεύη, οι πρόγονοί μας μασούσαν επίσης κομμάτια της, είτε για να περάσουν την ώρα τους είτε για να τα διατηρήσουν μαλακά.
Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο «Proceedings of the Royal Society B», εξετάζει 30 δείγματα πίσσας από εννέα νεολιθικούς αρχαιολογικούς χώρους των Αλπεων. Ορισμένα είχαν χρησιμοποιηθεί ως κόλλα σε διάφορα αντικείμενα, άλλα έφεραν αποτυπώματα δοντιών. Η διεθνής ερευνητική ομάδα κατάφερε να απομονώσει DNA από 19 δείγματα και να προσδιορίσει το φύλο των ανθρώπων που μάσησαν αυτή τη ρητίνη σε 16 από αυτά. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι μασημένες τσίχλες είχαν περάσει από πολλά στόματα.
Μια ενδιαφέρουσα διαπίστωση ήταν ότι τα τέσσερα δείγματα που είχαν χρησιμοποιηθεί ως κόλλα σε εργαλεία έφεραν ανδρικό DNA, ενώ και τα τρία δείγματα από επιδιορθωμένα αγγεία περιείχαν γενετικό υλικό γυναικών. Πρόκειται για ένα σπάνιο εύρημα που αφορά τον καταμερισμό των εργασιών στην προϊστορική Ευρώπη, αν και τα λιγοστά δείγματα της μελέτης δεν επαρκούν για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων.
Εκτός όμως από ανθρώπινο DNA, η μασημένη τσίχλα βρέθηκε να περιέχει επίσης γενετικό υλικό σταριού, κριθαριού, φουντουκιού και οξιάς, πιθανότατα υπολείμματα τροφών. Στα δε δείγματα που είχαν χρησιμοποιηθεί ως κόλλα σε σπασμένα σκεύη, οι ερευνητές απομόνωσαν DNA από μπιζέλια, φουντούκια και πρόβατα, τρόφιμα που όπως φαίνεται αποθηκεύονταν στα δοχεία. Ακόμα, γενετικό υλικό αγριόχοιρων και ψαριών ανιχνεύθηκε σε πίσσα με την οποία είχαν κολληθεί λίθινες αιχμές σε βέλη τόξου.
Δεδομένου ότι τέτοια δείγματα αρχαίας κόλλας έχουν βρεθεί σε σχετική αφθονία στην Ευρώπη, η τεχνολογία του DNA ανοίγει ένα παράθυρο στην καθημερινότητα των προγόνων μας.
