Σήμερα θα επιχειρήσω να απαντήσω σε μια δύσκολη ερώτηση, την οποία πολλοί άνθρωποι που αναζητούν βοήθεια στη θεραπεία θέτουν. Όταν κάποιος ξεκινά θεραπεία, σπάνια λέει αμέσως «θέλω να ξεπεράσω το τάδε πρόβλημα» ή «χρειάζομαι βοήθεια με αυτό το θέμα» – η πρώτη συνεδρία τουλάχιστον, δεν λειτουργεί ακριβώς έτσι. Αντίθετα, συχνά ξεκινούν με ερωτήσεις όπως «γιατί κάνω αυτό που κάνω;». Στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας, η ερώτηση συνήθως είναι «μπορείς να μου πεις γιατί ο σύντροφός μου το κάνει αυτό;». Και ο λόγος είναι ότι συχνά πιστεύουν πως, αν κατανοήσουν το «γιατί», τότε θα μπορέσουν να το αποτρέψουν ή να το σταματήσουν. Αυτό ακριβώς θα εξετάσουμε σήμερα – το «γιατί» πίσω από την ενδοοικογενειακή βία.
Η έρευνα δείχνει ότι όταν ένα άτομο μεγαλώνει σε ένα σπίτι όπου είναι μάρτυρας ή θύμα ενδοοικογενειακής βίας, οι πιθανότητες να γίνει και το ίδιο δράστης αυξάνονται δραματικά. Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι που έχουν βιώσει τέτοιες εμπειρίες έχουν 52 φορές περισσότερες πιθανότητες να επαναλάβουν τη βία στις δικές τους σχέσεις. Ένας από τους βασικούς λόγους είναι οι διαγενεακές πεποιθήσεις που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Τα παιδιά μαθαίνουν να σχετίζονται μέσα από τα παραδείγματα που βλέπουν. Αν μεγαλώσουν σε ένα περιβάλλον όπου η επιθετικότητα, η έλλειψη σεβασμού και ο πόνος είναι μέρος της καθημερινότητας, τότε αναπτύσσουν την αντίληψη ότι έτσι λειτουργούν οι σχέσεις. Αντίστοιχα, αν μεγαλώσουν σε ένα περιβάλλον γεμάτο αγάπη, κατανόηση και φροντίδα, διαμορφώνουν μια διαφορετική εικόνα για το τι σημαίνει να σχετίζεσαι με έναν άνθρωπο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Είχα κάποια στιγμή μία πελάτισσα που ζήτησε τη βοήθειά μου επειδή ένιωθε απογοητευμένη από τη σχέση της. Ο λόγος; Ο σύντροφός της ούτε της φώναζε ούτε τη χτυπούσε. Είχε την πεποίθηση ότι, αν ένας άντρας δεν θυμώνει και δεν δείχνει ένταση, τότε δεν την αγαπάει. Για εκείνη, η αγάπη ήταν συνυφασμένη με τον κύκλο κακοποίησης που είχε βιώσει τόσο από τον πατέρα της όσο και από παλαιότερες σχέσεις της: καβγάς, κακοποίηση, συμφιλίωση, και μετά πάλι από την αρχή. Αυτός ο φαύλος κύκλος δημιουργεί έναν εθισμό στην ένταση, κάνοντας τις υγιείς σχέσεις να φαίνονται μονότονες και βαρετές.
Ο δράστης της βίας, από την άλλη πλευρά, λειτουργεί επίσης μέσα σε ένα μοτίβο που διαιωνίζει τον κύκλο ελέγχου. Συχνά, μετά από ένα επεισόδιο βίας, ακολουθεί μια περίοδος «μέλιτος»: λουλούδια, σοκολάτες, δώρα, εκδηλώσεις στοργής, υπερβολικές συγγνώμες. Αυτή η φάση κάνει το θύμα να νιώθει πολύ καλά, ενισχύοντας την ψευδαίσθηση ότι ο σύντροφός του το αγαπάει πραγματικά και ότι η βίαιη συμπεριφορά δεν ήταν παρά ένα μεμονωμένο περιστατικό. Το θύμα αρχίζει να συνδέει αυτές τις έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις με την αληθινή αγάπη, παρόλο που πρόκειται για μια σχέση βασισμένη στον φόβο και στον έλεγχο – πρόκειται για μια σχέση άρρωστη.
Η πραγματικότητα είναι πως οι άνθρωποι τείνουν να επιλέγουν καταστάσεις που τους είναι οικείες, ακόμα κι αν είναι τοξικές ή επικίνδυνες. Προτιμούν το γνώριμο από το άγνωστο, ακόμα κι αν το άγνωστο σημαίνει ασφάλεια και υγεία. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που πολλά θύματα δυσκολεύονται να φύγουν από κακοποιητικές σχέσεις. Το να εγκαταλείψει κάποιος μια τέτοια κατάσταση δεν σημαίνει απλώς να φύγει από έναν άνθρωπο, αλλά να απορρίψει ένα ολόκληρο σύστημα πεποιθήσεων και να διαμορφώσει από την αρχή την έννοια της αγάπης και των σχέσεων.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Το να κατανοήσει κανείς το «γιατί» πίσω από την ενδοοικογενειακή βία είναι σημαντικό, αλλά δεν αρκεί. Αν κάποιος βρίσκεται σε μια κακοποιητική σχέση, το πιο σημαντικό βήμα είναι να την απορρίψει και να απομακρυνθεί. Η βία δεν είναι απόδειξη αγάπης, ούτε είναι φυσιολογική σε μια σχέση. Τα θύματα πρέπει να βγαίνουν γρήγορα από τέτοιες καταστάσεις γιατί ο χρόνος λειτουργεί εναντίον τους. Μία κακοποιητική σχέση γίνεται μόνο χειρότερη.
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF & The Solution Focused Universe)
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
