Πως οι ευρωπαϊκές τράπεζες βάζουν φρένο στην αύξηση των αμυντικών δαπανών της ΕΕ

Mπορεί στην τελευταία έκτακτη σύνοδο της ΕΕ, να δόθηκε το πρώτο πράσινο φως για να τρέξει το σχέδιο αύξησης των δαπανών άμυνας κατά 800 δισ. ευρώ, αλλά η χρηματοδότηση είναι κάθε άλλο παρά εύκολη για πολλούς κατασκευαστές όπλων.

«Πολλές εταιρείες παραγωγής εξοπλισμού άμυνας (σ.σ. της ΕΕ) αντιμετώπισαν προβλήματα με απλά πράγματα όπως το άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού», λέει στο Bloomberg ο Florian Seibel, συνιδρυτής της Quantum Systems, κατασκευάστριας εταιρείας μη επανδρωμένων αεροσκαφών επιτήρησης που δραστηριοποιείται στην Ουκρανία. «Σε επίπεδο εργασίας, οι υπάλληλοι των τραπεζών λένε: «Φυσικά και πρέπει να χρηματοδοτήσουμε αυτό το αμυντικό έργο».

Αλλά στη συνέχεια η συμφωνία μπλοκάρεται επειδή παραβιάζει έναν εσωτερικό κανόνα». Αυτή ή παρόμοιες δηλώσεις ακούγονται συχνά από ευρωπαϊκές νεοσύστατες αμυντικές επιχειρήσεις που εργάζονται σε νέες τεχνολογίες μη επανδρωμένων αεροσκαφών και προηγμένου εξοπλισμού επιτήρησης. Η εμπειρία τους δείχνει ότι ο τρόπος με τον οποίο οι τράπεζες δραστηριοποιούνται σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες αγορές της Ευρώπης δεν συνάδει με τις πολιτικές προτεραιότητες.

Για να διευκολυνθεί η ταχεία διοχέτευση κεφαλαίων σε κατασκευαστές όπλων και στρατιωτικούς εργολάβους, στελέχη της αμυντικής βιομηχανίας, πολιτικοί και ανώτεροι τραπεζίτες πιέζουν για την αναθεώρηση των κανονισμών και των εσωτερικών διαδικασιών.

Υπενθυμίζεται πως μετά τη ρήξη του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι ΗΠΑ έχουν πλέον ακυρώσει τη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο. Εν τω μεταξύ, οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων έχουν υποσχεθεί στον Ζελένσκι στήριξη συνολικού ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έκανε λόγο για «σημείο καμπής» για την ασφάλεια της Ευρώπης.

Εν τω μεταξύ, ο τραπεζικός τομέας της Ευρώπης έχει συνηθίσει να αντιμετωπίζει τους κατασκευαστές όπλων ως κίνδυνο φήμης. Αυτό οφείλεται σε κανόνες που αποσκοπούν στην απομάκρυνση των πελατών υψηλού κινδύνου ή στην αποθάρρυνση της δανειοδότησης τομέων που έρχονται σε σύγκρουση με τα κριτήρια ESG (περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβέρνησης).

«Χωρίς μια σειρά συγκεκριμένων μέτρων, η Ευρώπη θα δυσκολευτεί να χρηματοδοτήσει ένα νέο κύμα ανάπτυξης στον αμυντικό τομέα», δήλωσε ο κορυφαίος διευθυντής της Deutsche Bank Fabrizio Campelli σε πρόσφατο συνέδριο στη Φρανκφούρτη. Η Ευρώπη θα πρέπει να «απλοποιήσει και να εναρμονίσει» ορισμένους από τους ορισμούς της βιώσιμης χρηματοδότησης, προκειμένου να καταστήσει τον αμυντικό τομέα πιο «τραπεζικό». Μέχρι στιγμής, η πρόοδος φαίνεται μέτρια.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που δείχνουν ότι η αλλαγή των πολιτικών προτεραιοτήτων δεν έχει φτάσει ακόμη στις τράπεζες, λέει ο Patrick Schneider-Sikorsky, εταίρος στο Ταμείο Καινοτομίας του ΝΑΤΟ (NIF). Στην αναζήτηση χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα, οι αμυντικές εταιρείες εξακολουθούν να συναντούν «σημαντικά εμπόδια», σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του NIF. Τόσο οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων όσο και οι τράπεζες επεσήμαναν ότι οι περιορισμοί ESG οδηγούν στο να αντιμετωπίζονται οι τίτλοι των κατασκευαστών όπλων ως «αμαρτωλές μετοχές».

Αυτό τόνισε και η Morningstar DBRS σε πρόσφατη έκθεσή της, αναφερόμενη στα εμπόδια που θέτει το σύστημα φορολογικής ταξινόμησης της ΕΕ.

Οι νεοσύστατες επιχειρήσεις έρχονται αντιμέτωπες με έναν αριθμό κανόνων για τους οποίους δεν είναι προετοιμασμένες, λέει η Sofie Jensen από τη δανική δικηγορική εταιρεία Kromann Reumert. «Βλέπουμε πολλές μικρές και μεσαίες εταιρείες να εισέρχονται σε αυτόν τον κλάδο και να παλεύουν με αυτά τα κανονιστικά εμπόδια», λέει η δικηγόρος. Θεωρούν ότι «είναι δύσκολο να δημιουργήσουν μια επαγγελματική δομή για τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς και τις διαδικασίες ασφαλείας».

Ενώ η Ευρώπη αγωνίζεται να δημιουργήσει τις οικονομικές συνθήκες για μια δυναμική αμυντική βιομηχανία, η κατάσταση στις ΗΠΑ είναι πολύ διαφορετική. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι μεγαλύτεροι πάροχοι κοινοπρακτικών δανείων προς την αμυντική βιομηχανία και οι παίκτες στην έκδοση ομολόγων ήταν όλες αμερικανικές τράπεζες, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το Bloomberg.

Η JPMorgan Chase ηγείται της κατάταξης του Bloomberg, με περισσότερα από 28 δισεκατομμύρια δολάρια που χορηγήθηκαν κατά την περίοδο αυτή. Ακολουθούν η Bank of America, η Citigroup, η Wells Fargo, η Goldman Sachs και η Morgan Stanley. Η σημαντικότερη ευρωπαϊκή τράπεζα στην κατάταξη είναι η BNP Paribas στην ένατη θέση.

Εκπρόσωποι της Deutsche Bank και της Commerzbank δήλωσαν ότι τα στοιχεία δεν αντικατοπτρίζουν μεγάλο μέρος των χρηματοδοτήσεων που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη. Τα δάνεια χορηγούνται γενικά απευθείας σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Η Commerzbank έχει «δυσανάλογα ισχυρή» θέση στον ευρωπαϊκό αμυντικό τομέα, δήλωσε εκπρόσωπος του δανειστή.

Καθιερωμένες εταιρείες, όπως η Rheinmetall, των οποίων οι τραπεζικές σχέσεις υπήρχαν ήδη πριν από τους κανόνες ESG, δεν αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στη λήψη χρηματοδότησης.

Οι μικρότερες εταιρείες, ωστόσο, εξακολουθούν να δυσκολεύονται.

Αυτό είναι «ένα μεγάλο πρόβλημα στην Ευρώπη που δεν αντιμετωπίζουν οι αμερικανικές νεοφυείς επιχειρήσεις», λέει ο Jan-Hendrik Boelens, πρώην συνάδελφος του Seibel στην Quantum Systems, ο οποίος ίδρυσε πρόσφατα τη δική του εταιρεία. Η νεοφυής επιχείρηση Alpine Eagle ειδικεύεται στην άμυνα μη επανδρωμένων αεροσκαφών.

«Ακόμα παλεύουμε με τις τράπεζες», λέει ο Boelens. Έχει λάβει ερωτηματολόγια από ευρωπαϊκές τράπεζες που του ζητούν να επιβεβαιώσει ότι δεν εργάζεται για εταιρεία που δεν συμμορφώνεται με το ESG, μια κατηγορία στην οποία η άμυνα συγκαταλέγεται μαζί με την πορνογραφία. Για την τράπεζα, αυτό είναι «το ίδιο πράγμα», λέει ο Boelens.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων εξετάζει τώρα το ενδεχόμενο να διευρύνει την εντολή της, προκειμένου να αποκτήσει μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών για τη χρηματοδότηση στρατιωτικών έργων. Η κρατική αναπτυξιακή τράπεζα της Γερμανίας πρόκειται επίσης να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αύξηση των αμυντικών δαπανών.

Οι αμυντικές εταιρείες μπορούν να υποβάλουν αίτηση για χρηματοδότηση από τα γενικά προγράμματα της KfW, όπως δήλωσε η KfW στο Bloomberg σε απάντηση σε σχετικό ερώτημα. Η γερμανική κυβέρνηση μπορεί ανά πάσα στιγμή να πραγματοποιήσει επενδύσεις σε αμυντικές εταιρείες μέσω των χορηγήσεων που πραγματοποιεί η KfW.

Ο Seibel από την Quantum Systems βλέπει τώρα τα πρώτα σημάδια αλλαγής στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Πρόσφατα ίδρυσε την Stark Defence. Γρήγορα έλαβε υποστήριξη από κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου για την νεοφυή επιχείρηση με έδρα το Μόναχο, η οποία αναπτύσσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη καμικάζι για επιθέσεις.

Μέχρι πρόσφατα, «μόνο λίγες τράπεζες, όπως η Commerzbank, ήταν ανοιχτές στην επιχείρηση», λέει ο Seibel. Άλλες γίνονται τώρα επίσης «πιο ανοικτές στη χρηματοδότηση αμυντικών έργων».