Άνοιξε πλέρια χθες (21.3.25) ο γερμανικός δρόμος προς τον ευρωπαϊκό… επανεξοπλισμό (δηλαδή την ενίσχυση της άμυνας), καθώς πέρασε από το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο των κυβερνήσεων των 16 κρατιδίων της Γερμανίας (Bundesrat) το πακέτο Μερτς.
Αυτό ήταν η δεύτερη και τελευταία προϋπόθεση για να ισχύσει το οικονομικό πακέτο – μαμούθ (με αιχμή την ενίσχυση της άμυνας) στο οποίο συμφώνησαν CDU, SPD και Πράσινοι, μετά την ψήφιση του από την Ομοσπονδιακή Βουλή (Bundestag) στις 18 Μαρτίου 2025.
Το επόμενο βήμα είναι να υπογραφεί -την ερχόμενη εβδομάδα- ο νέος νόμος από τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Φρανκ – Βάλτερ Στάινμαγερ.
Επίσης, την Δευτέρα 24 Μαρτίου αναμένεται η παρουσίαση του συνολικού προγράμματος της εν αναμονή συγκυβέρνησης CDU – SPD υπό τον ηγέτη του CDU, Φρίντριχ Μερτς, ενώ στις 25 Μαρτίου θα συγκροτηθεί η νέα Bundestag. Όσον αφορά το σχηματισμό κυβέρνησης, αναμένεται αυτό να έχει γίνει πριν το Πάσχα.
Πηγές του newsit.gr από το Βερολίνο αναφέρουν πως «οι λεπτομέρειες» των αλλαγών στο Σύνταγμα -οι οποίες αποτελούν την βάση του προγράμματος της επερχόμενης διακυβέρνησης – «θα ρυθμιστούν στο πλαίσιο ενός εκτελεστικού νόμου».
Ακόμα και πριν να δει κανείς αυτές τις «λεπτομέρειες», μπορεί να εξάγει ορισμένα πρώτα συμπεράσματα:
- Η Γερμανία είναι η πρώτη χώρα – μέλος της ΕΕ, η οποία υιοθετηθεί νομικά -και μάλιστα στο υψηλότερο επίπεδο, δηλαδή αυτό του Συντάγματος – τη νέα ευρωπαϊκή Στρατηγική για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης, η οποία διατυπώθηκε συγκεκριμένα στη Λευκή Βίβλο της Κομισιόν με τίτλο ReArm Europe στις 19 Μαρτίου 2025 και η οποία προβλέπει, μεταξύ άλλων τη δυνατότητα ενεργοποίησης των εθνικών ρητρών διαφυγής για χάρη της αύξησης των αμυντικών δαπανών.
- Το πακέτο Μερτς είναι πολύ πιο γενναιόδωρο προς τις αμυντικές δαπάνες σε σχέση με οτιδήποτε αναφέρεται στη Λευκή Βίβλο της Κομισιόν. Και αυτό γιατί:
- Βασίζεται πλέον σε μία Συνταγματική διάταξη (με την ψήφο των 2/3 της Bundestag κλπ) -και όχι απλώς κάποιο νόμο (ο οποίος μπορεί να αλλάξει μία πλειοψηφία 50% + 1). Αντίθετα η Λευκή Βίβλος αποτελεί για την ώρα ένα γενικό σχέδιο, το οποίο έχει μια σειρά αδιευκρίνιστων και διαφιλονικούμενων (μεταξύ των χωρών – μελών της ΕΕ) σημείων σε σχέση με τον ένα εκ δύο βασικών πυλώνων του, δηλαδή το Ταμείο των 150 δισ. ευρώ.
Είναι να απορεί κανείς πως και πότε θα λυθούν οι διαφωνίες σε σχέση με τη χρηματοδότηση του Ταμείου των 150 δις. ευρώ, όταν αδυνατούν να συμφωνήσουν σε ένα νέο (μικρό) πακέτο ενίσχυσης στην Ουκρανία, όπως φάνηκε στην προχθεσινή (20.3.25) τακτική σύνοδο της ΕΕ.
Όσον αφορά το δεύτερο βασικό πυλώνα του, δηλαδή την ενεργοποίηση των εθνικών ρητρών διαφυγής για την αύξηση των αμυντικών δαπανών αποτελεί απλώς μία δυνατότητα, την οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα κράτος – μέλος, ενώ ένα άλλο μπορεί να μην τη χρησιμοποιήσει.
- Προβλέπει «απεριόριστη», σύμφωνα με το γερμανικό τύπο, δυνατότητα δανεισμού από πλευράς του γερμανικού κράτους, τόσο σε ποσοτικό, όσο και σε χρονικό επίπεδο. Διαβάζοντας προσεκτικά κανείς τη συνταγματική τροποποίηση, θα μπορούσε να πει πως δεν πρόκειται απλώς για «χαλάρωση» του φρένου χρέους, αλλά για…πλήρες ξεχείλωμα του.
Τι αναφέρει η νέα διάταξη; Το ποσό κατά το οποίο οι αμυντικές δαπάνες υπερβαίνουν το 1% του ΑΕΠ αφαιρείται από τα έσοδα μέσω δανεισμού τα οποία θα ληφθούν υπόψιν.
Τι ανέφερε η προηγούμενη συνταγματική διάταξη; Ο προϋπολογισμός της ομοσπονδίας και των κρατιδίων πρέπει καταρχάς είναι ισοσκελισμένος χωρίς έσοδα από δάνεια και ρυθμίζεται υπό την προϋπόθεση ότι τα έσοδα από δάνεια δεν υπερβαίνουν το 0,35% του ΑΕΠ.
Η παραπάνω συνταγματική διάταξη παύει λοιπόν να ισχύει για την Ομοσπονδία και θα ισχύει μόνο για τα ομοσπονδιακά κρατίδια, τα οποία μέχρι χθες, δεν είχαν δυνατότητα αυτόνομου δανεισμού. Αλλά δεν ισχύει πλέον για την Ομοσπονδία, η οποία θα μπορεί πλέον να δανείζεται χωρίς περιορισμό, ενώ το όριο του 1% δεν αποτελεί κάτι τέτοιο (όπως ήταν το 0,35%) αφορά μόνο το γεγονός ότι τα έσοδα δάνεια πάνω από αυτό θα λαμβάνονται υπόψιν.
Αντίθετα, η Λευκή Βίβλος της Κομισιόν προβλέπει την εξαίρεση από τον κανόνα του υπερβολικού ελλείμματος μόνο της αύξησης των αμυντικών δαπανών, εφόσον αυτή δεν ξεπερνά ετησίως το 1,5% του ΑΕΠ και αυτό για μόλις 4 χρόνια, αν και αφήνεται ρητά ανοιχτό το παράθυρο της επέκτασης.
