Η συζήτηση των ημερών σε Ελλάδα και Ευρώπη αφορά την Λευκή Βίβλο της Κομισιόν για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, πρόταση η οποία στοχεύει να επιτρέψει στα κράτη μέλη να ξοδέψουν εκατοντάδες δισ. ευρώ σε όπλα και άλλες στρατιωτικές ανάγκες.
Χωρίς ακόμα να έχουν γίνει σαφείς όλες οι λεπτομέρειες του σχεδίου και σε ποιο βαθμό θα ωφεληθεί η Ελλάδα, η Κομισιόν διευκρινίζει πως οι προτάσεις της για ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής για αύξηση αμυντικών δαπανών έως 1,5% ετησίως, αφορούν σε εκείνες που συμπεριλαμβάνονται στη στατιστική κατηγορία «Άμυνα» στην ταξινόμηση των κυβερνητικών λειτουργιών (COFOG), με τον αντιπρόεδρο, Βάλντις Ντομπρόβσκις, να διευκρινίζει πως αυτές είναι:
- Στρατιωτική άμυνα
- Πολιτική άμυνα
- Στρατιωτική βοήθεια στο εξωτερικό
- Έρευνα & Ανάπτυξη σχετική με την άμυνα
- Υποστηρικτικές δυνατότητες
Από τα παραπάνω προκύπτει πως ο ορισμός των δαπανών ο οποίος θα εξαιρείται από το έλλειμμα σε περίπτωση ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής είναι αρκετά «αυστηρός» περιορίζοντας τις δαπάνες στις στενά «στρατιωτικές», και όχι, για παράδειγμα, για κόστη που αφορούν σε μισθούς του προσωπικού των ενόπλων δυνάμεων.
Τι δαπανά η Ελλάδα για κάθε κατηγορία
Εν γένει, η Ελλάδα είναι μία από εκείνες τις χώρες οι οποίες δαπανούν πολλά (σε σχέση πάντα με το ΑΕΠ τους) για την άμυνα. Μάλιστα, οι δαπάνες αυτές ακολουθούν μία αυξητική τάση με το πέρας των ετών.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΝΑΤΟ, η Ελλάδα το 2024 ήταν στην 5η θέση σε ό,τι αφορά τα κράτη μέλη της Συμμαχίας που δαπανούν το μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ τους για την άμυνα. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Πολωνία με 4,12%, στη 2η η Εσθονία με 3,43%, στη 3η οι ΗΠΑ με 3,38%, στην 4η η Λετονία με 3,15% και τέλος η Ελλάδα με 3,08%. Μάλιστα, οι αμυντικές δαπάνες της χώρας μας είναι σημαντικά αυξημένες σε σχέση με το 2014, όταν δεν ξεπέρναγαν το 2,2% (επηρεασμένες και από την κρίση χρέους και την γενική περιστολή δαπανών της χώρας).
Εκ του συνόλου των δαπανών, σε ό,τι αφορά τις ελληνικές αμυντικές δαπάνες, το 36,1% αφορά σε δαπάνες εξοπλισμού με το ποσοστό αυτό το 2014 να είναι περίπου 8%. Στον συγκεκριμένο δείκτη του ΝΑΤΟ, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 10η θέση, πίσω από την Πολωνία, Ουγγαρία, Αλβανία, Φινλανδία, Λουξεμβούργο, Τσεχία, Λετονία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο.
Με βάση την ανάλυση των δαπανών, η Ελλάδα το 2024 ξόδεψε πέραν του 36,1% για εξοπλισμό, το 55,9% σε κόστη του στρατιωτικού προσωπικού, το 7,7% σε λειτουργικά κόστη, και μόλις το 0,3% σε υποδομές.
Ας σημειωθεί πως τα στοιχεία για το 2024 που παραθέτει το ΝΑΤΟ είναι κατ’ εκτίμηση. Βάσει αυτών, η συνολική πορεία των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας είναι, γενικά, αυξητική.
Το 2014 οι συνολικές δαπάνες της Ελλάδας για την άμυνα ανήλθαν σε 3,939 δισ. ευρώ, το 2015 ανήλθαν σε 4,073 δισ., το 2016 σε 4,190 δισ., το 2017 σε 4,208 δισ., το 2018 σε 4,560 δισ. ευρώ, το 2019 σε 4,483 δισ., το 2020 σε 4,812 δισ., το 2021 σε 6,764 δισ., το 2022 σε 8,054 δισ., το 2023 σε 6,224 δισ. και το 2024, σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΝΑΤΟ, σε 7,126 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται πως το 2025 η πρόβλεψη αμυντικών δαπανών είναι 6,13 δισ. ευρώ, με τις πληρωμές για εξοπλιστικά προγράμματα να προσδιορίζονται σε 2,494 δισ. ευρώ.
