Μια φωτογραφική μηχανή που ξεπέρασε την ύλη της και έγινε μύθος

Στον κόσμο της φωτογραφίας, η μεγάλη μάχη διεξάγεται μεταξύ «Νικονικών» και «Κανονικών», δηλαδή με αυτούς που θα διαλέξουν μια Nikon, και με τους άλλους που τελικά εμπιστεύτηκαν για Canon. Αυτό συμβαίνει για έναν και μόνο λόγο: επειδή η Leica είναι εκτός συναγωνισμού και στέκει στην κορυφή δίχως κανέναν συγκάτοικο.

Κουβαλώντας πλέον 100 χρόνια ιστορίας στην πλάτη της, η Leica κατασκευάζει επί έναν αιώνα κάμερες που έχουν οδηγήσει σε μια πραγματική επανάσταση της φωτογραφίας ως μορφή τέχνης. Δεν είναι άγνωστο στους μελετηρούς κύκλους πως η εμφάνιση της φωτογραφίας θεωρήθηκε στην αρχή ως υποδεέστερη τέχνη, οριακά μη-τέχνη, μια φθηνιάρικη απομίμηση της πραγματικότητας, κάτι πολύ κατώτερο της ζωγραφικής ή άλλων εικαστικών τεχνών. Απ’ τον Μπωντλέρ μέχρι τον Μπένγιαμιν, η φωτογραφία πέρασε από συμπληγάδες ανελέητης κριτικής…

Κατόπιν μιας δεκαετίας πειραμάτων από τότε που ο Γερμανός μηχανικός Barnack παρουσίαση τη Ur-Leica το 1914, στην Εαρινή Έκθεση της Λειψίας του 1925 παρουσιάστηκε η πρώτη κάμερα Leica, η περίφημη Leica I. (Photo credits: techradar.com)

Όλα αυτά, μέχρι να κάνει την εμφάνισή της η πρώτη κάμερα Leica Ι το 1925, στην Εαρινή Έκθεση της Λειψίας. Τότε ήταν που η τεχνολογική καινοτομία συναντήθηκε με μια αισθητική επανάσταση. Ήταν η πρώτη φωτογραφική μηχανή που χρησιμοποιούσε κινηματογραφικό φιλμ 35 χιλιοστών, και μ’ αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι κρατούσαν πλέον στα χέρια τους μια ελαφριά και φορητή συσκευή, αντί να κουβαλούν τις κλασικές φωτογραφικές μηχανές της εποχής που ήταν ογκώδη και βαριά αντικείμενα.

Αυτή η κατασκευαστική πρωτοτυπία απελευθέρωσε και τις δυνατότητες της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Πλέον, η φωτογραφία δεν αφορούσε μονάχα την απαθανάτιση στατικών όψεων μιας καλοστημένης εικόνας (όπως, φερ’ ειπείν, συνέβαινε στα οικογενειακά πορτραίτα), αλλά λειτουργούσε υπό αυτές τις νέες συνθήκες και ως προέκταση του τρεχούμενου βλέμματος, ο φωτογράφος μπορούσε να κινηθεί ελεύθερα και να φωτογραφίσει τη ζωή εν κινήσει.

Πορτραίτο της Μέριλιν Μονρόε από τον γητευτή της φωτογραφίας Έλιοτ Έρβιτ, ο οποίος δεν συνήθιζε να αποχωρίζεται την αγαπημένη του Leica απ’ τα χέρια του. (Photo credits: jacksonfineart.com)

Η «αποφασιστική στιγμή» πίσω απ’ το φωτογραφικό κλικ

Αυτή η καλλιτεχνική μετατόπιση της φωτογραφίας σε ένα στιγμιότυπο της ζωής, άλλαξε εντελώς και την αντίληψη για τον κόσμο, έβαλε στο δημιουργικό παιχνίδι και την ιδέα της αυθορμητικότητας. Η φιλοσοφία που φέρνει η Leica για τη φωτογραφία είναι «να συλλαμβάνεις την αποφασιστική στιγμή χωρίς να διακόπτεις τη ζωή», όπως είπε ο Ανρί-Καρτιέ Μπρεσόν στο δοκίμιο για την “Αποφασιστική Στιγμή”, ενδεχομένως ο σπουδαιότερος φωτογράφος όλων, και μέγας ambassador της Leica.

Δεν είναι τυχαίο ότι ορισμένοι απ’ τους μεγαλύτερους φωτογράφους συνεισέφεραν στη χρυσή εποχή της φωτογραφίας με μια Leica στα χέρια, είτε μιλάμε για εξπρεσιονισμό της δεκαετίας του ‘30, είτε για την πολεμική ανταπόκριση κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είτε για την επινόηση της street photography στα fifties-sixties.

O Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν  με την αγαπημένη του Leica M3.

Πέρα απ’ τον Καρτιέ-Μπρεσόν, τόσο ο Ρομπέρ Ντουανό όσο και ο Έλιοτ Έρβιτ μάγεψαν τον κόσμο της φωτογραφίας με κουμπωμένο έναν 50 χιλιοστών φακό στο σώμα μιας Leica, μαζί με τόσους και τόσους άλλους, απ’ τον Άλεξ Γουέμπερ μέχρι την Έλεν Λέβιτ. Αλλά και ο Κούμπρικ, στα πρώτα του καλλιτεχνικά βήματα, ως φωτογράφος, δεν αποχωριζόταν ποτέ τη Leica III. Ως και η βασίλισσα Ελισάβετ κουβαλούσε στον ιππόδρομο τις αγαπημένες της M3 και M6 για να ασχοληθεί λιγάκι και αυτή με τον φακό, και όχι μόνο να ασχολείται ο φακός μαζί της.

Πορτραίτο του Ρομπέρ Ντουανό με φωτογραφική μούσα του τη Leica. (Photo credits: rtbf.be)

Το ανατρεπτικό ντιζάιν της Leica

Μια Leica με τρεις λέξεις; Λιτότητα, λειτουργικότητα, γεωμετρία. Η αρχιτεκτονική τής κατασκευής της υπακούει στο πνεύμα του Bauhaus. Φτιαγμένη από μεταλλικό σώμα, με κυκλικές λεπτομέρειες, εύχρηστη, με καθαρά πρακτικό σχήμα και χωρίς διακοσμητικές γαρνιτούρες, απ’ την πρώτη στιγμή δεν ήταν απλώς ένα εργαλείο, αλλά και ένα μικρό έργο τέχνης, ένα κομψοτέχνημα του μοντέρνου ντιζάιν.

Και αυτό το επίτευγμα κατάφερε να συμπλεύσει με την αναβάθμιση των τεχνικών προδιαγραφών: μια πρωτοφανής ακρίβεια στην εστίαση, χειροκίνητος μηχανισμός για τον φακό, σιωπηλή απελευθέρωση του κλείστρου, και ένα συμπαγές σώμα που χωράει στην παλάμη. Πρόκειται για μια μινιμαλιστική κατασκευή πριν τον μινιμαλισμό, την οποία μπορεί με μεγάλη ευκολία να τη συναρμολογήσει και να τη χρησιμοποιήσει κάθε φωτογράφος. Στη Leica, τέχνη και τεχνολογία συνυπάρχουν αρμονικά.

Ο φωτογράφος Elliott Erwitt παρέα με τις δύο Leica κάμερες που κουβαλούσε πάντα μαζί του. (Photo credits: mutualart.com)

Leica: Η αισθητική φιλοσοφία του manual στη φωτογραφία

Το καρδιακό επεισόδιο που παθαίνει κάθε εραστής της φωτογραφίας, στο άκουσμα της τιμής μιας Leica κάμερας συγκριτικά με άλλες μηχανές, έχει την εξήγησή του και ανταποκρίνεται πλήρως σ’ αυτό που στην αγοραστική αργκό αποκαλούμε «value for money». Το καλό πάντα κοστίζει, και το ακόμα καλύτερο κοστίζει κάτι παραπάνω. Όλοι ξέρουν κατά βάθος πως αγοράζοντας μια Leica δεν αγοράζεις απλώς μια φωτογραφική μηχανή, αγοράζεις μια ολόκληρη φωτογραφική ατμόσφαιρα.

Αυτός είναι και ο λόγος που η Leica δεν υποκύπτει στο παιχνίδι της διαρκούς αυτοματοποίησης, και διατηρεί την αίγλη της «craftmanship» και της μαστοριάς. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες εταιρείες, οι οποίες, ειδικά τώρα στην ψηφιακή εποχή, παίζουν τα ρέστα τους για να τελειοποιήσουν την ταχύτητα της αυτόματης εστίασης, να σταθεροποιήσουν την εικόνα με τη χρήση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, να ενισχύσουν την ψηφιακή πληροφορία της φωτογραφίας, η Leica σε πείσμα των καιρών παραμένει old-school.

Γι’ αυτήν την εταιρεία-θρύλο, η φωτογραφική μηχανή είναι πάνω απ’ όλα ένα ποιητικό σκεύος. Διατηρεί μέχρι και σήμερα ζωντανή τη φιλοσοφία του manual, οι ρυθμίσεις που απαιτεί κάθε κλικ γίνονται «χειροποίητα» και αυτό είναι και το μεγάλο πλεονέκτημα: η πρόσβαση σε μια ιδιαίτερη αισθητική εμπειρία. Εκεί που οι άλλες κάμερες αρχίζουν όλο και πιο πολύ να βασίζονται στη λειτουργία των υπολογιστών για να απεικονίσουν την πραγματικότητα, η Leica παραχωρεί την πιο κεντρική θέση στο βλέμμα του φωτογράφου.

Αυτό που την καθιστά εντελώς unique objet du désir είναι το ειδικό τηλέμετρο που φέρει στο σώμα της. Αντί να κοιτάει κάποιος απευθείας μέσα απ’ τους κατοπτρισμούς του φακού όταν «σκοπεύει» με το μάτι του, αυτό που λαμβάνει είναι μια εικόνα μέσω ενός ξεχωριστού οπτικού σκόπευτρου, με αποτέλεσμα να μην βλέπει μόνο ότι θα μπει μέσα στο frame της φωτογραφίας, αλλά να ανοίγει το κάδρο και σε πράγματα που είναι περιμετρικά του frame, δημιουργώντας αυτήν την αίσθηση της διαρκούς προσμονής για το κατάλληλο κλικ, εκπαιδεύοντας τον δημιουργό σε αρχές σύνθεσης του τελικού κάδρου.

To lab που φτιάχνονται οι μηχανές Leica, στο Βέτσλαρ της Γερμανίας. (Photo credits: robbreport.com)

Leica: H γοητεία του human-made

Η φωτογραφία δεν είναι ζήτημα ταχύτητας, αλλά μια υπομονετική αρετή για να γραπώσει ο φωτογράφος την αποφασιστική στιγμή. Γι’ αυτό και ακριβώς με την ίδια «ταχύτητα», άλλωστε, κατασκευάζεται και κάθε σώμα τούτης της ερωμένης των φιλότεχνων.

Δεν υπάρχει πουθενά τυπωμένο το σύνηθες «Made in China» πάνω στην κάμερα. Οι Leica δεν φτιάχνονται σε αχανείς εργοστασιακές μονάδες από ρομποτικές μηχανές, αλλά σε ένα κατάλληλα εξοπλισμένο lab, όπου κάθε στρώση στην κατασκευή της περνάει απ’ τα χέρια κάποιου ειδήμονα στο είδος: απ’ αυτόν που θα φτιάξει τον φακό και το διάφραγμα, μέχρι τους αισθητήρες, την παροχή ρεύματος και την παραμικρή βίδα, όλα περνούν διεξοδικούς ποιοτικούς ελέγχους από το ανθρώπινο χέρι και το ανθρώπινο μυαλό.

O Στάνλεϊ Κούμπρικ, προτού γίνει μέγας σκηνοθέτης, στην αρχή της καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας του ήταν φωτογράφος, και η Leica ήταν η αγαπημένη του κάμερα. (Photo credits: allaboutphoto.com)

Η «Porsche των φωτογραφικών μηχανών» και τα εμβληματικά μοντέλα της

Στην κατηγορία του «affordable» δεσπόζει η σειρά Q της γερμανικής εταιρείας. Με ενσωματωμένο φακό 28 χιλιοστών και εύρος διαφράγματος να πιάνει f/1.7, ο φωτογράφος ξαναπαίρνει τα ηνία, τοποθετείται στο «εδώ και τώρα», κυνηγάει τη στιγμή χωρίς να περισπάται απ’ την πληθώρα των εξαρτημάτων ή να απασχολείται για το αν έχει κουμπώσει τον σωστό φακό. Γι’ αυτό και κάποια μοντέλα ονομάστηκαν “Reporter” και “007”, για να υπονοήσουν τη δεινότητα που απαιτείται να έχει κάθε φωτογράφος κυνηγώντας το «θέμα» του.

Δίπλα στην καινοτομία να φέρει η Leica, μέσω της σειράς Q, τη λογική της τηλεμετρικής μηχανής σε μια σειρά προσβάσιμων και καθημερινών φωτογραφικών συσκευών, στέκει η εμβληματική σειρά M, η οποία εγκαινίασε, το 1954 (όταν είδε το πρώτο φως η M3), το περίφημο τηλεμετρικό σύστημα που επέτρεπε στον καλλιτέχνη να βλέπει τη δράση πέραν του πλάνου. Οι φακοί στο σώμα των μηχανών M είναι αποσπώμενοι και μπορεί καθείς να παίξει μετά σε μια τεράστια γκάμα φακών M-mount.

Στην κορυφή των επιλογών βρίσκονται οι κατά καιρούς limited editions που βγάζει η εταιρεία για συλλέκτες ή για απαιτητικούς φωτογράφους, τα εντελώς exclusive μοντέλα, όπως η Μ11 και η SL3-S, τα οποία, πέρα από ποιητικές μηχανές, είναι και luxurious ornaments…

Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η Leica εκφράζει μια ολόκληρη «φιλοσοφία του βλέπειν», που θα ‘λεγε και ο Ρολάν Μπαρτ.

Leica παντός καιρού, Leica παντός τύπου. (Credit leica-camera.com)

Διαβάστε ακόμη: Και όμως, η κιτσάτη πλαστική καρέκλα είναι πλέον ένα design classic

TAGS :

leica vintage φωτογραφία φωτογραφική μηχανή

x

Ακολουθήστε το Andro στο Facebook