«Ολοι οι νέοι σήμερα είναι εθισμένοι στο TikTok» συνηθίζουμε να ακούμε παντού γύρω μας – και ίσως αυτό πιστεύουμε και οι ίδιοι. Αλλωστε, η εκτεταμένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (κοινώς social media), όπως τα Facebook, Instagram, TikTok ή Χ (πρώην Twitter), είναι τόσο βαθιά ενσωματωμένη στην καθημερινότητά μας ώστε εύκολα παρερμηνεύεται ως ένδειξη εθισμού, ακόμη κι όταν πρόκειται απλώς για μια συνήθεια.
Αυτό ακριβώς επισημαίνουν επιστήμονες του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) και του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, οι οποίοι, σε πρόσφατη δημοσίευσή τους στο «Scientific Reports», τονίζουν πως μπορεί να μην είμαστε τελικά όσο «εθισμένοι» πιστεύουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τι τροφοδοτεί τη λάθος οπτική
Οι ερευνητές Ιαν Αντερσον και Γουέντι Γουντ εστίασαν την πρώτη φάση της μελέτης τους στην πλατφόρμα Instagram, όπου αρχικώς ανέλυσαν τη χρήση του δημοφιλούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης από 380 ενηλίκους στις ΗΠΑ.
Στους συμμετέχοντες ζητήθηκε να περιγράψουν εάν και σε ποιον βαθμό θεωρούσαν ότι είναι εθισμένοι στο Instagram, ενώ παράλληλα αξιολογήθηκαν για το εάν παρουσίαζαν πράγματι συμπτώματα εθιστικής συμπεριφοράς, όπως δυσκολία ελέγχου της χρήσης, έντονη επιθυμία, συμπτώματα στέρησης όταν διακόπτεται η χρήση και συνέχιση της χρήσης παρά τις αρνητικές συνέπειες ή τον κίνδυνο βλάβης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ενώ 18% των συμμετεχόντων θεωρούσαν, έστω και μερικώς, ότι είναι εθισμένοι και το 5% το πίστευε ακράδαντα, μόλις το 2% εμφάνιζε όντως συμπτώματα, τα οποία υποδηλώνουν κίνδυνο πραγματικού εθισμού.
Στην περίπτωση του TikTok το αποτέλεσμα ήταν ακόμη εντυπωσιακότερο, καθώς από το 59% όσων δήλωσαν πως νιώθουν εθισμένοι μόνο το 9% εμφάνιζε ανησυχητικά συμπτώματα. Στην πραγματικότητα, τα ευρήματα έδειξαν ότι η υπερβολική χρήση των εφαρμογών οφείλεται περισσότερο σε συνήθεια παρά σε πραγματικό εθισμό.
Για να διερευνήσουν τα αίτια αυτής της σημαντικής απόκλισης, οι συγγραφείς της μελέτης ανέλυσαν και το πώς περιγράφεται η χρήση των social media στα αμερικανικά ειδησεογραφικά άρθρα, τα οποία δημοσιεύθηκαν από τον Νοέμβριο του 2021 έως και τον Νοέμβριο του 2024.
Εντόπισαν 4.383 άρθρα, τα οποία ανέφεραν τον όρο «εθισμός» και μόλις 50 που χρησιμοποιούσαν τον όρο «συνήθεια» για να περιγράψουν την εκτεταμένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτή η τάση πιθανώς να εξηγεί τη διαστρεβλωμένη αντίληψη των χρηστών της εφαρμογής – κάτι που επιβεβαιώθηκε κατά το δεύτερο στάδιο της μελέτης τους.
Αλόγιστη χρήση του όρου «εθισμός»
Οι επιστήμονες διερεύνησαν τον άμεσο αντίκτυπο του όρου «εθισμός» στον τρόπο με τον οποίο 824 ενήλικοι αξιολόγησαν τη δική τους χρήση του Instagram. Διαπίστωσαν ότι όταν οι συμμετέχοντες ενθαρρύνονταν να βλέπουν τη χρήση τους ως «εθιστική» (για παράδειγμα όταν οι ερευνητές στοχευμένα υπονοούσαν ότι η συχνή χρήση του Instagram μπορεί να θεωρηθεί εθισμός), οι περισσότεροι υιοθέτησαν εύκολα αυτή την οπτική.
Ακόμη και σε περιπτώσεις στις οποίες δεν επιβεβαιώθηκαν συμπτώματα πραγματικού εθισμού, πολλοί χρήστες ήταν πρόθυμοι να αυτοχαρακτηριστούν ως «εθισμένοι». Με άλλα λόγια, η ετικέτα «εθισμός» επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες αντιλαμβάνονται τη συμπεριφορά τους και η αποδοχή γίνεται με αξιοσημείωτη ευκολία.
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν για ακόμη μία φορά πόσο σημαντική είναι η επιστημονικώς ορθή επιλογή των λέξεων από τα ΜΜΕ και τους αρμόδιους φορείς ώστε να αποφεύγονται παρανοήσεις από τους υπερβολικούς χαρακτηρισμούς και να διασφαλίζεται παράλληλα ότι η έννοια του εθισμού δεν υποτιμάται στην περίπτωση πραγματικών περιστατικών.
Η ΑΙ ως βοηθός για την κατανόηση της «γλώσσας του εγκεφάλου»
Το έργο της Εύα Ντάιερ βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) και των νευροεπιστημών και εξυπηρετεί έναν ιδιαιτέρως φιλόδοξο στόχο: την κατανόηση της πολύπλοκης λειτουργίας του εγκεφάλου και πώς αυτή συνδέεται με ασθένειες.
Στο εργαστήριό της στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, η Ντάιερ αναπτύσσει υπολογιστικά εργαλεία τα οποία αξιοποιούν τη βαθιά μάθηση για να μεταφράζουν τη νευρική δραστηριότητα (από προθέσεις και κινήσεις έως μοτίβα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία) σε πληροφορία.
Αυτή η προσέγγιση μπορεί να βελτιώσει τα συστήματα διεπαφής εγκεφάλου – υπολογιστή προσφέροντας σε άτομα με παράλυση τη δυνατότητα να ανακτήσουν βασικές λειτουργίες, όπως η κίνηση ή η ομιλία.
Επί του παρόντος, η ομάδα της Ντάιερ στοχεύει στη χαρτογράφηση της ποικιλομορφίας του εγκεφάλου σε επίπεδο μεμονωμένων κυττάρων – επιχειρεί να δημιουργήσει έναν «αλγοριθμικό κώδικα» για κάθε τύπο νευρώνα.
Αν το ιδιαιτέρως δύσκολο ερευνητικό εγχείρημα επιτύχει, αυτή η νέα «γλώσσα του εγκεφάλου» θα μπορούσε να επιτρέψει την ακριβέστερη κατανόηση νόσων όπως η Αλτσχάιμερ αλλά και πιο στοχευμένες παρεμβάσεις για διαταραχές όπως η ιδεοψυχαναγκαστική (OCD). Συνολικά, το έργο της Ντάιερ επιδιώκει όχι μόνο να αποκωδικοποιήσει τον εγκέφαλο, αλλά και να διαμορφώσει νέους τρόπους κατανόησης της πολυπλοκότητάς του… με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης!
Βαθιά ριζωμένη η φυλετική ανισότητα σε εργαλεία ΤΝ
Νέα μελέτη από τα Πανεπιστήμια Στάνφορντ, Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ και Οξφόρδης αποκαλύπτει ότι κοινά εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) όπως το ChatGPT διαιωνίζουν στερεότυπα σε βάρος των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας στον χώρο εργασίας.
Βαθιά ριζωμένα στερεότυπα ως προς το φύλο και την ηλικία επαναλαμβάνονται συνεχώς σε πλατφόρμες παραγωγής οπτικού υλικού, όπως οι Google, Wikipedia, IMDb, Flickr και YouTube. Ενδεικτικά, επαγγελματίες σε ανώτερες θέσεις (όταν δεν εμφανίζονται ως άνδρες) εμφανίζονται συχνά ως νεότερες γυναίκες.
Για να κατανοήσουν πώς αυτές οι προκαταλήψεις στον χώρο εργασίας αναπαράγονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη, οι ερευνητές ζήτησαν από το ChatGPT να δημιουργήσει περισσότερα από 34.500 μοναδικά βιογραφικά για 54 επαγγέλματα χρησιμοποιώντας τυπικά ανδρικά ή γυναικεία ονόματα. Οταν το ChatGPT παρήγαγε βιογραφικά για υποθετικές γυναίκες, αυτά τις παρουσίαζαν ως νεότερες και με λιγότερη εμπειρία. Στη συνέχεια, οι ερευνητές ζήτησαν από το ChatGPT να αξιολογήσει την ποιότητα των βιογραφικών.
Λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες και τις ηλικίες που το ίδιο είχε ενσωματώσει σε αυτά τα φανταστικά βιογραφικά, έδινε στους μεγαλύτερους άνδρες τις υψηλότερες βαθμολογίες, ακόμη και όταν συνέκρινε ίδιες πληροφορίες. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι μέχρι να αντιμετωπιστούν ριζικά οι προκαταλήψεις, οι χρήστες της ΤΝ θα πρέπει να είναι προσεκτικοί, καθώς τα μοντέλα συχνά παραμορφώνουν την πραγματικότητα.
Υπεροχή των αλγορίθμων στην πρόβλεψη του καρκίνου του μαστού
Το νέο εργαλείο Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) Clairity Breast αποδείχθηκε αποτελεσματικότερο και πιο ακριβές σε σχέση με την παραδοσιακή αξιολόγηση πυκνότητας μαστού στην πρόβλεψη του πενταετούς κινδύνου καρκίνου του μαστού, σύμφωνα με μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Το πρώτο, εγκεκριμένο από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, σύστημα ΤΝ αυτού του είδους εκπαιδεύτηκε σε μαστογραφίες από την Ευρώπη, τη Νότια Αμερική και τις ΗΠΑ, ώστε να εντοπίζει ανωμαλίες στον ιστό του μαστού, οι οποίες δεν είναι ορατές στο ανθρώπινο μάτι.
Στη μελέτη, οι γυναίκες που κατατάχθηκαν από την ΤΝ σε ομάδα υψηλού κινδύνου εμφάνισαν πάνω από τετραπλάσιο ποσοστό καρκίνου σε πέντε χρόνια σε σχέση με όσες θεωρήθηκαν χαμηλού κινδύνου (5,9% έναντι 1,3%). Αντίθετα, η κλασική εξέταση πυκνότητας μαστού έδειξε μικρή μόνο διαφοροποίηση του κινδύνου.
Τονίζεται ότι η ενημέρωση των γυναικών τόσο για την πυκνότητα μαστού όσο και για τον αλγοριθμικά εκτιμώμενο κίνδυνο μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τις στρατηγικές πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης.
