Σε μια κίνηση που ενδέχεται να αναδιαμορφώσει δραστικά την παγκόσμια φαρμακευτική αγορά, η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ προώθησε τα σχέδιά της για την επιβολή δασμών στις εισαγωγές φαρμάκων, ξεκινώντας εμπορικές έρευνες με επικεφαλής το υπουργείο Εμπορίου.
Συγκεκριμένα, η πιθανότητα επιβολής δασμών στις εισαγωγές φαρμάκων ανακοινώθηκε τη Δευτέρα (14.4.2025) στο Ομοσπονδιακό Μητρώο και απειλεί να επεκτείνει τον σαρωτικό εμπορικό πόλεμο του Τραμπ.
Το υπουργείο Εμπορίου ανακοίνωσε ότι ξεκινά έρευνες για να εξετάσει τον αντίκτυπο των φαρμακευτικών προϊόντων και των συστατικών τους στην εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, σύμφωνα με το Bloomberg.
Οι έρευνες, οι οποίες ξεκίνησαν την 1η Απριλίου 2025 και διατάχθηκαν βάσει του άρθρου 232 του νόμου περί επέκτασης του εμπορίου, θα μπορούσαν να διαρκέσουν μήνες. Σύμφωνα με τον νόμο, ο υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λούτνικ, αναμένεται να παραδώσει τα αποτελέσματα της έρευνάς του εντός 270 ημερών, αν και ο Τραμπ και άλλοι αξιωματούχοι έχουν αναφέρει ότι η έρευνα θα μπορούσε να ολοκληρωθεί πιο γρήγορα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει από καιρό καταγγείλει την ξένη παραγωγή φαρμάκων ως απειλή για την εθνική ασφάλεια και απειλεί να επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές προσπαθώντας να αναζωογονήσει την αμερικανική παραγωγή αυτών των προϊόντων.
Ωστόσο, οι δασμοί θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν καταστροφή στις αλυσίδες εφοδιασμού και να αυξήσουν το κόστος για τους Αμερικανούς.
Σχετικά με την έρευνα των φαρμάκων, θα εξεταστούν οι εισαγωγές όλων των φαρμακευτικών προϊόντων – τόσο των τελικών γενόσημων όσο και των μη γενόσημων φαρμάκων – καθώς και τα συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή τους. Οι ερευνητές θα εξετάσουν, επίσης, τις εισαγωγές κρίσιμων φαρμακευτικών εισροών, με το κοινό να καλείται να συμμετάσχει και στις δύο έρευνες με σχόλια μέσα στις επόμενες 21 ημέρες.
Αναμφίβολα, η επιβολή δασμών στις εισαγωγές φαρμάκων θα ήταν πλήγμα για τις μεγαλύτερες φαρμακοβιομηχανίες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των Merck & Co και Eli Lilly & Co, οι οποίες λειτουργούν δεκάδες εργοστάσια παραγωγής διάσπαρτα σε όλο τον κόσμο.
Γι’ αυτό το λόγο, οι φαρμακευτικές εταιρείες έσπευσαν να ανακοινώσουν σημαντικές επενδύσεις στις ΗΠΑ ενόψει των πιθανών δασμών. Ενδεικτικά, η ελβετική φαρμακοβιομηχανία Novartis δήλωσε ότι σχεδιάζει να επενδύσει 23 δισ. δολάρια στις ΗΠΑ τα επόμενα πέντε χρόνια, μετά από προηγούμενες δεσμεύσεις των Eli Lilly, Merck & Co και Johnson & Johnson.
Οι εμπειρογνώμονες, όμως, προειδοποίησαν ότι αυτό πιθανότατα δεν θα αμβλύνει τον αντίκτυπο των δασμών. Ο Άλεξ Σράιβερ (Alex Schriver), εκπρόσωπος του εμπορικού ομίλου PhRMA, ανέφερε σε δήλωσή του ότι η φαρμακοβιομηχανία συμμερίζεται τον στόχο του Τραμπ για ενίσχυση της αμερικανικής παραγωγής. Αν και δήλωσε ότι η βιομηχανία θα είναι μαζί με την κυβέρνηση σε όλη τη διαδικασία, πρόσθεσε ότι «τα φάρμακα έχουν ιστορικά εξαιρεθεί από τους δασμούς, επειδή μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερο κόστος και ελλείψεις φαρμάκων που σώζουν ζωές».
«Δεν υπάρχει γρήγορη λύση για τις εκτεθειμένες εταιρείες, κατά την άποψή μας», δήλωσε ο αναλυτής της Leerink Partners, Ντέιβιντ Ρίσινγκερ (David Risinger), πριν από την ανακοίνωση των δασμών, καταλήγοντας ότι «η επανατοποθέτηση της παραγωγής θα πάρει χρόνια και θα είναι πολύ δαπανηρή».
Οι φαρμακοβιομηχανίες θα βρεθούν αντιμέτωπες με το δίλημμα είτε να απορροφήσουν το κόστος των ενδεχόμενων δασμών είτε να προχωρήσουν σε αυξήσεις των τιμών των φαρμάκων τους, σε μια αγορά που ήδη θεωρείται η ακριβότερη παγκοσμίως.
Επειδή υπάρχουν κάποιοι έλεγχοι στις τιμές των φαρμάκων, οι δασμοί θα μπορούσαν να πλήξουν τα αποτελέσματα των φαρμακοβιομηχανιών, οδηγώντας τες σε μείωση της έρευνας, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Lilly, Ντέιβ Ρικς (Dave Ricks).
«Πρέπει να απορροφήσουμε το κόστος των δασμών και να κάνουμε ανταλλαγές εντός των εταιρειών μας», δήλωσε πρόσφατα ο Ρικς στο BBC. «Συνήθως αυτό γίνεται με τη μείωση του προσωπικού ή την έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) και προβλέπω ότι η Ε&Α θα έρθει πρώτη. Αυτό είναι ένα απογοητευτικό αποτέλεσμα».
«Νομίζω ότι πολιτικά διακυβεύονται πολλά για να αυξήσουν τις τιμές οι κατασκευαστές φαρμάκων εδώ», δήλωσε η Μάρτα Βοσίνσκα (Marta Wosinska), ανώτερη συνεργάτης στο Κέντρο Πολιτικής Υγείας του Ινστιτούτου Brookings. «Πιστεύω ότι θα υπάρξει απροθυμία να περάσουν οι αυξήσεις των τιμών».
Ο Τραμπ, ο οποίος έχει επανειλημμένα εκφράσει τη λύπη του για την εξάρτηση των αμερικανικών φαρμακοβιομηχανιών από την παραγωγή στο εξωτερικό, “σπάει” την παράδοση δεκαετιών. Η φαρμακοβιομηχανία έχει από καιρό παρακάμψει τους εμπορικούς πολέμους, προστατευόμενη από διεθνείς συμφωνίες που σε μεγάλο βαθμό προστάτευαν τα φάρμακα από τους δασμούς για ανθρωπιστικούς λόγους.
Παγκόσμιος ο αντίκτυπος των δασμών στα φάρμακα
Εκτεταμένες επιπτώσεις αναμένεται να έχει η επιβολή δασμών στις εισαγωγές φαρμάκων στην Ιρλανδία, η οποία διατηρεί εμπορικό πλεόνασμα ύψους 54 δισ. δολαρίων (47,6 δισ. ευρώ) με τις ΗΠΑ, γεγονός που φέρεται να προκάλεσε την οργή του Τραμπ.
Η ανισορροπία, που βαρύνει σε μεγάλο βαθμό τη φαρμακοβιομηχανία, προέρχεται από το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς της χώρας και το υψηλά εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό. Οι αμερικανικές φαρμακευτικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Lilly και Pfizer λειτουργούν σχεδόν είκοσι εργοστάσια φαρμακευτικών προϊόντων στην Ιρλανδία που πραγματοποιούν αποστολές στις ΗΠΑ, σύμφωνα με ανάλυση της TD Cowen.
Η βιομηχανία βιοτεχνολογίας των ΗΠΑ, η οποία κινεί μεγάλο μέρος της καινοτομίας στην ανάπτυξη φαρμάκων, είναι επίσης ευάλωτη στους νέους δασμούς. Σχεδόν το 90% των αμερικανικών εταιρειών βασίζονται σε εισαγόμενα συστατικά για την παραγωγή προϊόντων που έχουν εγκριθεί από τις ΗΠΑ, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Βιοτεχνολογικής Καινοτομίας.
Ως αποτέλεσμα, η προμήθεια φαρμάκων για τους ασθενείς και τις οικογένειες των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στους προτεινόμενους δασμούς για την ΕΕ, την Κίνα και τον Καναδά.
Σχεδόν όλες οι εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι αναμένουν αύξηση του κόστους παραγωγής αν επιβληθούν εισαγωγικοί δασμοί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι μισές από τις 42 εταιρείες δήλωσαν ότι θα αναγκαστούν να αναζητήσουν νέους συνεργάτες έρευνας και παραγωγής ή ότι θα χρειαστεί να επανασχεδιάσουν ή ενδεχομένως να καθυστερήσουν τις κανονιστικές καταθέσεις για νέα προϊόντα.
Σημειώνεται ότι ο Τραμπ είναι πρόθυμος να διαπραγματευτεί με τους ηγέτες της φαρμακοβιομηχανίας, καθώς ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, σε συνέντευξή του στο Bloomberg, δήλωσε ότι η κυβέρνηση παραμένει επικεντρωμένη στη διαπραγμάτευση συμφωνιών που θα ωφελήσουν τους Αμερικανούς, επισημαίνοντας: «Νομίζω ότι θα ξεκινήσουμε τις διαπραγματεύσεις, και όπως και με όλους τους άλλους, τους λέω, φέρτε το καλύτερό σας παιχνίδι. Θα δούμε τι έχετε και θα συνεχίσουμε από εκεί και πέρα».
