Από τον Netscape στον Atlas: Πώς αλλάζει ραγδαία ο τομέας της διαδικτυακής περιήγησης
Όταν ο Tim Berners-Lee παρουσίαζε το 1990 τον πρώτο browser, το WorldWideWeb, άνοιγε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της γνώσης και της επικοινωνίας. Από τότε, η περιήγηση στο διαδίκτυο εξελίχθηκε, αλλά η βασική της λογική παρέμεινε ίδια: ο χρήστης πληκτρολογεί, αναζητά, επιλέγει, διαβάζει. Από το Netscape και τον Internet Explorer έως τον Chrome και τον Safari, οι browsers υπήρξαν οι «πύλες» του ψηφιακού μας κόσμου. Σήμερα όμως, με την παρουσίαση του ChatGPT Atlas από την OpenAI, αυτή η λογική φαίνεται να ανατρέπεται. Ο Atlas είναι μια εντελώς νέα φιλοσοφία αλληλεπίδρασης με το διαδίκτυο, που συνδυάζει την τεχνητή νοημοσύνη με την περιήγηση, μετατρέποντας το web σε μια ζωντανή συνομιλία.
Ο Atlas λειτουργεί ως ένας έξυπνος browser, πλήρως ενσωματωμένος με το ChatGPT, επιτρέποντας στον χρήστη όχι μόνο να βλέπει περιεχόμενο, αλλά να συνομιλεί με αυτό. Με ένα ενσωματωμένο παράθυρο διαλόγου, ο χρήστης μπορεί να ζητήσει από τον Atlas να εξηγήσει ένα άρθρο, να συνοψίσει δεδομένα, να συγκρίνει πηγές, ακόμη και να πραγματοποιήσει ενέργειες στο διαδίκτυο, όπως αναζητήσεις, κρατήσεις ή αγορές. Η λειτουργία “Agent Mode” επιτρέπει στην τεχνητή νοημοσύνη να δρα αυτόνομα, υλοποιώντας αιτήματα με τρόπο που μέχρι πρόσφατα ανήκε στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Ουσιαστικά, ο browser παύει να είναι απλό εργαλείο προβολής και γίνεται ένας ψηφιακός συνεργάτης, που «καταλαβαίνει» τις ανάγκες του χρήστη.
Η σημασία αυτής της εξέλιξης είναι πολύ σημαντική. Για πρώτη φορά, ο χρήστης δεν περιορίζεται στην παθητική αναζήτηση πληροφοριών, αλλά συμμετέχει σε έναν ενεργό διάλογο με το διαδίκτυο. Το μοντέλο “search and click” αντικαθίσταται από το “ask and act”. Αντί να χαθεί μέσα σε δεκάδες tabs, ο χρήστης μπορεί να ζητήσει από τον Atlas να φιλτράρει, να οργανώσει ή να παρουσιάσει τις πληροφορίες που χρειάζεται.
Πέρα όμως από την τεχνική καινοτομία, η είσοδος της OpenAI στον χώρο των browsers έχει στρατηγική σημασία. Μέχρι σήμερα, η Google κυριαρχούσε στο σημείο εισόδου στο διαδίκτυο, καθορίζοντας τι βλέπουμε και πώς το αναζητούμε. Με το Atlas, η OpenAI αμφισβητεί αυτή την κυριαρχία, προτείνοντας ένα νέο οικοσύστημα όπου η πρόσβαση στη γνώση περνά μέσα από τη συνομιλία με την τεχνητή νοημοσύνη. Αν η αναζήτηση γίνεται διάλογος, τότε το ποιος ελέγχει τη ροή των πληροφοριών αλλάζει ριζικά.
Η τεχνολογία αυτή, ωστόσο, ανοίγει ένα νέο και σημαντικό πεδίο προβληματισμού. Η ενσωμάτωση της AI στην περιήγηση σημαίνει ότι ο browser γνωρίζει πολύ περισσότερα για τον χρήστη: τι διαβάζει, τι αναζητά, τι αγοράζει, τι επιλέγει να αγνοήσει. Ζητήματα όπως η προστασία προσωπικών δεδομένων, η διαφάνεια και η υπευθυνότητα των αλγορίθμων αποκτούν νέα βαρύτητα. Ταυτόχρονα, η εξάρτηση από την τεχνητή νοημοσύνη για την πλοήγηση και την ερμηνεία του διαδικτύου μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που κατανοούμε και αξιολογούμε την πληροφορία.
Παρά τις προκλήσεις, ο Atlas σηματοδοτεί μια ιστορική μετάβαση: από το διαδίκτυο των συνδέσμων στο διαδίκτυο των συνομιλιών.Η περιήγηση γίνεται πλέον συνεργασία ανθρώπου και μηχανής, μια εμπειρία που μοιάζει περισσότερο με διάλογο παρά με αναζήτηση. Από τον πρώτο browser μέχρι σήμερα, χρειάστηκαν μόλις τριάντα πέντε χρόνια για να περάσουμε από τη στατική ανάγνωση στη δυναμική αλληλεπίδραση. Και αν κάτι είναι βέβαιο, είναι ότι με τον ChatGPT Atlas η τεχνητή νοημοσύνη δεν αλλάζει απλώς το πώς πλοηγούμαστε στο διαδίκτυο — αλλά το πώς σκεφτόμαστε γι’ αυτό.
*Νίκος Σ. Παναγιώτου, Καθηγητής, Διευθυντής Εργαστηρίου Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας, Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, ΑΠΘ
