Θα προτιμούσατε 50 ευρώ σήμερα ή 100 ευρώ σε έναν μήνα; Η απάντηση μπορεί να αποκαλύψει περισσότερα για την υγεία σας απ’ ό,τι φαντάζεστε. Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η ικανότητα να καθυστερούμε την ικανοποίηση, γνωστή και ως delay discounting, είναι εν μέρει γενετικά καθορισμένη. Τα άτομα που δυσκολεύονται να περιμένουν εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για προβλήματα, όπως εθισμούς, παχυσαρκία, καρδιοπάθειες, χρόνιο πόνο και πρώιμα προβλήματα υγείας.
Μελέτη σχεδόν 135.000 ανθρώπων εντόπισε 11 περιοχές στο ανθρώπινο DNA που συνδέονται με αυτό το χαρακτηριστικό. Η ανυπομονησία δεν είναι απλώς θέμα προσωπικότητας ή δύναμης θέλησης – έχει κληρονομικούς και βιολογικούς ρίζες που επηρεάζουν πολλούς τομείς της ψυχικής και σωματικής υγείας.
Γονίδια που καθορίζουν την επιλογή «τώρα ή αργότερα»
Οι συμμετέχοντες σε έρευνα του UC San Diego και της 23andMe απάντησαν σε ένα ερωτηματολόγιο με 27 επιλογές που αφορούσαν σε απόκτηση χρημάτων. Όσοι προτιμούσαν πάντα άμεσα μικρότερα ποσά αντί για μεγαλύτερα μελλοντικά, έδειξαν «εντονότερη απόσβεση». Οι ερευνητές εντόπισαν περιοχές του DNA που συνδέονται με ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, νοημοσύνη, σωματικό βάρος και ψυχιατρικές καταστάσεις. Οι κοινές γενετικές παραλλαγές ευθύνονται για περίπου 10% της διακύμανσης στον τρόπο που οι άνθρωποι αξιολογούν τις άμεσες έναντι των μελλοντικών ανταμοιβών.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ένα σημαντικό εύρημα αφορά το χρωμόσωμα 6, όπου μια παραλλαγή σχετίζεται με ρίσκο, κάπνισμα, αλκοόλ, διπολική διαταραχή και δείκτη μάζας σώματος. Στο χρωμόσωμα 16 βρέθηκαν 18 γονίδια που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου, τη νοημοσύνη και τις διατροφικές συμπεριφορές, με συνδέσεις σε αυτισμό, ADHD, σχιζοφρένεια και παχυσαρκία.
Ορισμένα γονίδια, όπως το SULT1A1 και το SH2B1, σχετίζονται με τον ντοπαμινεργικό μηχανισμό ανταμοιβής και την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Ωστόσο,η ανυπομονησία δεν είναι πάντα απλή: κάποια γονίδια που ευνοούν την αναμονή συνδέονται με OCD, ανορεξία, αυτισμό, σχιζοφρένεια και διπολική διαταραχή. Και οι δύο άκρες, βέβαια, φέρουν κινδύνους για την υγεία.
Η νοημοσύνη και η εκπαίδευση έδειξαν τη μεγαλύτερη γενετική συσχέτιση με την απόσβεση καθυστέρησης, αλλά ακόμα και όταν αφαιρέθηκαν αυτά τα δεδομένα, 19 συνδέσεις παρέμειναν – μεταξύ αυτών με κάπνισμα, σωματικό βάρος, μοτίβα εγκεφαλικής συνδεσιμότητας, πεπτικά προβλήματα και χρόνιο πόνο.
Γενετικός κίνδυνος και πάνω από 200 ιατρικές καταστάσεις
Για να εξετάσουν αν οι γενετικές συνδέσεις επηρεάζουν πραγματικά την υγεία, οι ερευνητές υπολόγισαν βαθμούς γενετικού κινδύνου delay discounting σε σχεδόν 67.000 ασθενείς στο Vanderbilt University Medical Center. Η υψηλότερη γενετική προδιάθεση για ανυπομονησία συνδέθηκε με 212 διαφορετικές διαγνώσεις, από αναπνευστικά προβλήματα και καρδιοπάθειες, μέχρι διαβήτη τύπου 2, πεπτικά προβλήματα και χρόνιο πόνο.
Μοτίβα ανά ηλικία επίσης αναδείχθηκαν: Οι ενήλικες αντιμετώπιζαν περισσότερες επιπλοκές εγκυμοσύνης, οι μεσήλικες είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο για εθισμούς, κατάθλιψη, διαβήτη και παχυσαρκία, ενώ οι μεγαλύτεροι είχαν κυρίως καρδιαγγειακές επιπλοκές.
Αναμονή, συμπεριφορά και μέλλον
Η ανυπομονησία συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά υποτροπής στο κάπνισμα. Αν και δεν υπάρχει ένα μοναδικό γονίδιο που να προβλέπει τη συμπεριφορά, η κατανόηση των γενετικών και βιολογικών ριζών της καθυστέρησης ανταμοιβής ανοίγει δρόμους για μελλοντικές θεραπείες συμπεριφορικής και φαρμακευτικής παρέμβασης.
Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν τεράστιο ρόλο: κοινωνικοοικονομικό άγχος, τραύματα, χρήση ουσιών και εμπειρίες ζωής επηρεάζουν την προτίμηση για άμεσες ανταμοιβές. Επιπλέον, πολλοί από τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με την ανυπομονησία αντικατοπτρίζουν συμπεριφορές με άμεσο όφελος αλλά μακροπρόθεσμο κόστος, όπως υπερφαγία, κάπνισμα ή παράλειψη προληπτικών εξετάσεων.
Το delay discounting ενώνει ψυχιατρική και σωματική υγεία με τρόπους που οι παραδοσιακές διαγνώσεις δεν καταγράφουν, επηρεάζοντας την υγεία σε διάστημα δεκαετιών και σε φαινομενικά άσχετους ιατρικούς τομείς.
Η ανυπομονησία δεν είναι απλώς προσωπικό χαρακτηριστικό ή έλλειψη θέλησης. Είναι ένδειξη της βιολογικής μας ταυτότητας, με συνέπειες που εκτείνονται από την ψυχική υγεία μέχρι τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Κατανοώντας τις γενετικές και περιβαλλοντικές ρίζες της, ανοίγονται νέες δυνατότητες για πρόληψη, θεραπεία και βελτίωση της συμπεριφορικής υγείας σε εκατομμύρια ανθρώπους.
Διαβάστε επίσης
Τρεις συνήθειες που χαρίζουν μια καλύτερη ζωή – Απαιτούν μόνο λίγα λεπτά την ημέρα
«Μήπως δεν μου αξίζει αυτή η επιτυχία;» Πώς θα ξεπεράσετε το σύνδρομο του απατεώνα
