Για τους Σκανδιναβούς, ο χειμώνας δεν είναι απλά μία εποχή. Είναι μία δύσκολη δοκιμασία. Στη Βόρεια Ευρώπη και πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο, ο ήλιος εξαφανίζεται για εβδομάδες, οι θερμοκρασίες πέφτουν κάτω από το μηδέν για μήνες και το σκοτάδι γίνεται καθημερινότητα.
Κι όμως, οι άνθρωποι που ζουν σε αυτές τις περιοχές έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν τόσο ψυχικά όσο και σωματικά τη λεγόμενη «χειμωνιάτικη μελαγχολία», η οποία μπορεί να ξεκινήσει ακόμα και τον Οκτώβριο και για κάποιους να κρατήσει μέχρι και τον Απρίλιο.
Ειδικοί δίνουν χρήσιμες συμβουλές για το πώς μπορούμε κι εμείς να «βρούμε φως», κυριολεκτικά και μεταφορικά, στους πιο σκοτεινούς μήνες του χρόνου.
Ύπνος, ρουτίνα και παρέα: το τρίπτυχο της ψυχικής αντοχής
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ο καθηγητής Τίμο Πάρτονεν, ερευνητής στο Φινλανδικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Πρόνοιας, εξηγεί ότι το σκοτάδι διαταράσσει το κιρκάδιο ρολόι του οργανισμού μας — το εσωτερικό μας «ξυπνητήρι» που ρυθμίζει τον ύπνο.
Όταν λείπει το φως κοιμόμαστε περισσότερο, αλλά δεν ξεκουραζόμαστε ουσιαστικά, με αποτέλεσμα να νιώθουμε κουρασμένη όλη την ημέρα.
Μία απλή λύση;
Ένα «ξυπνητήρι ανατολής», το οποίο αυξάνει σταδιακά τον φωτισμό στο δωμάτιο, βοηθώντας τον εγκέφαλο να ξυπνήσει πιο φυσικά.
Εκτός από τη σωματική κόπωση, τον χειμώνα έχουμε την τάση:
- να απομονωνόμαστε
- να εκνευριζόμαστε πιο εύκολα
- να έχουμε περισσότερες εντάσεις με φίλους
Γι’ αυτό καλό είναι:
- Να κρατάμε επαφή με τους ανθρώπους μας
- Να μην «χάνομαστε»
- Να καλούμε φίλους για περπάτημα ή γυμναστική
Όπως τονίζει ο καθηγητής, η διάθεση δεν βελτιώνεται στην απομόνωση.
Το φως είναι η θεραπεία
Εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως υποφέρουν από εποχική κατάθλιψη (SAD), μιά μορφή κατάθλιψης που εμφανίζεται κυρίως το Φθινόπωρο και υποχωρεί την Άνοιξη.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν πλέον ότι ειδικά κύτταρα στα μάτια μας αντιδρούν στο μπλε φως και στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο που επηρεάζουν:
- τη διάθεση
- την εγρήγορση
- τα επίπεδα ενέργειας
Το ηλιακό φως είναι γεμάτο μπλε φάσμα. Όταν όμως αυτό λείπει, ο εγκέφαλος υπολειτουργεί.
Η ερευνήτρια Κάθριν Ρόεκλεϊν από το Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ διαπίστωσε ότι άνθρωποι με εποχική κατάθλιψη είναι λιγότερο ευαίσθητοι στο μπλε φως — κάτι που ίσως εξηγεί γιατί νιώθουν χειρότερα τον χειμώνα. Όπως σημειώνει στις πιο βαριές περιπτώσεις απαιτείται φαρμακευτική αγωγή, ενώ στις ηπιότερες, η θεραπεία φωτός μπορεί να κάνει θαύματα.
Ο καθηγητής Κρίστιαν Μπένεντικτ προτείνει καθημερινή φωτοθεραπεία το πρωί με συσκευές που εκπέμπουν φως. Με αυτή τη μέθοδο επανέρεχεται το βιολογικό ρολόι, αυξάνεται η σεροτονίνη, ενώ παράλληλα βοηθάει στη διάθεση.
Το νορβηγικό μυστικό: «Αγκαλιάζουμε» τον χειμώνα
Σύμφωνα με την ειδικό ψυχολόγο Ίντα Σόλχαουγκ από το Πανεπιστήμιο του Τρόμσο: «Δεν πολεμάμε τον χειμώνα. Μαθαίνουμε να τον αγαπάμε». Στον βορρά, οι άνθρωποι δεν περιμένουν να «περάσει ο χειμώνας για να ζήσουν». Τον ζουν.
Και τι κάνουν;
Δημιουργούν χειμωνιάτικες συνήθειες
- Ασχολούνται με χόμπι στο σπίτι
- Ανάβουν κεριά
- Απολαμβάνουν το χουχούλιασμα
- Βγαίνουν έξω ακόμα και με κρύο
Κι αν είναι πιο τολμηροί:
- κάνουν βουτιές σε παγωμένα νερά
- και μετά… σάουνα
Όπως λένε στους Σκανδιναβούς: «Δεν υπάρχει κακός καιρός. Μόνο λάθος ρούχα».
Και εμείς στην Ελλάδα;
Μπορεί να μη ζούμε με πολικές νύχτες ούτε να βλέπουμε τον ήλιο να εξαφανίζεται για εβδομάδες, όμως και στην Ελλάδα ο χειμώνας μάς επηρεάζει περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε. Οι μικρότερες μέρες, το μειωμένο φως, η κούραση που δεν εξηγείται πάντα εύκολα και η πεσμένη διάθεση είναι γνωστά σε πολλούς από εμάς, ακόμη κι αν δεν τα ονομάζουμε επίσημα «χειμωνιάτικη μελαγχολία».
Και όμως, οι λύσεις είναι πιο κοντά απ’ όσο φανταζόμαστε. Το πρώτο και πιο απλό βήμα είναι… να βγει κανείς στο φως. Ακόμα και τις συννεφιασμένες ημέρες, το φυσικό φως βοηθά τον εγκέφαλο να λειτουργήσει καλύτερα και να επαναφέρει τον ρυθμό του οργανισμού. Ένας μικρός περίπατος, μια σύντομη βόλτα στη δουλειά ή ένας καφές έξω μπορεί να είναι πιο «θεραπευτικός» απ’ όσο φαίνεται.
Εξίσου σημαντικό είναι να διατηρούμε πρόγραμμα. Να ξυπνάμε και να κοιμόμαστε σε σχετικά σταθερές ώρες, να μην αφήνουμε τις μέρες να μπερδεύονται μεταξύ τους και να βρίσκουμε μικρές σταθερές μέσα στην καθημερινότητα.
Η κίνηση, επίσης, παίζει τεράστιο ρόλο. Δεν χρειάζονται εξαντλητικές προπονήσεις — ακόμη και λίγα λεπτά περπάτημα ή ήπια άσκηση αρκούν για να ανεβάσουν τη διάθεση.
Το πιο δύσκολο κομμάτι, όμως, είναι μάλλον το πιο σημαντικό: να μη «κλεινόμαστε». Ο χειμώνας μας ωθεί προς την απομόνωση, αλλά η επαφή με τους ανθρώπους λειτουργεί σχεδόν θεραπευτικά. Μία επίσκεψη σε φίλους, μια πρόσκληση για φαγητό στο σπίτι ή απλώς μια τηλεφωνική κουβέντα μπορεί να αλλάξει ολόκληρη τη μέρα.
Και κάπου εκεί μπαίνει και το πιο «νορβηγικό» μάθημα: οι χειμερινές μικρές στιγμές με μεγάλη οφέλη. Ένα κερί το βράδυ, ένα αγαπημένο φλιτζάνι τσάι, ένα βιβλίο στον καναπέ, μία ταινία με κουβέρτα. Δεν είναι πολυτέλειες. Είναι τρόποι να κάνουμε τον χειμώνα πιο φιλόξενο.
Διαβάστε επίσης
Η ψυχική διαταραχή που καραδοκεί και απειλεί τους επιζώντες καρκίνου
Κατάθλιψη: 7 σιωπηλά σημάδια ότι κάποιος είναι βαθιά δυστυχισμένος και το κρύβει
Η δυναμική δραστηριότητα με θεραπευτική δράση – Τονώνει την αυτοπεποίθηση και διώχνει το άγχος
