Κανείς δεν σου είπε πόσες φορές θα χρειαστεί να πεις «όχι» σαν γονιός. Ούτε πόσο θα σε δυσκολέψει αυτή η μικρή λέξη. Στην αρχή νομίζεις πως το πιο δύσκολο κομμάτι της ανατροφής είναι οι νύχτες χωρίς ύπνο, τα ξεσπάσματα στο σούπερ μάρκετ ή το πώς θα του μάθεις να δένει τα κορδόνια του. Και μετά, έρχεται η στιγμή που κοιτάς το παιδί σου στα μάτια, σε εκλιπαρεί με την πιο γλυκιά φωνή του και πρέπει να του πεις όχι. Όχι, γιατί ξέρεις ότι έτσι πρέπει. Όχι, γιατί το αγαπάς αρκετά για να μην του κάνεις όλα τα χατίρια. Το όχι δεν είναι απόρριψη. Είναι όριο. Είναι καθοδήγηση. Είναι το «σε βλέπω και σε προστατεύω» ακόμα κι όταν δεν του αρέσει. Κι όσο δύσκολο κι αν είναι να το ξεστομίσεις, άλλο τόσο σημαντικό είναι να το ακούσει. Όχι για να σε φοβηθεί, αλλά για να μάθει. Για να χτίσει αντοχές, ενσυναίσθηση και αληθινή αυτοπεποίθηση. Γιατί ο κόσμος δε θα του λέει πάντα ναι – και καλύτερα να το μάθει πρώτα από σένα, με αγάπη.
Όχι, γιατί υπάρχει όριο στην ασφάλεια
Δεν είναι υπερβολή η ανησυχία όταν πρόκειται για την ασφάλεια ενός παιδιού. Όταν κάνει κάτι που μπορεί να προκαλέσει ατύχημα, το «όχι» δεν είναι αυταρχισμός, είναι φροντίδα. Η εξήγηση για το τι μπορεί να πάει στραβά το βοηθάει να χτίσει ενσυναίσθηση και να κατανοήσει τις συνέπειες. Αντί για ένα βιαστικό «όχι» από ένστικτο, μπορείς να πεις: «Δεν πετάμε τα παιχνίδια μέσα στο σπίτι γιατί μπορεί να χτυπήσει κάποιος. Αν θέλεις να παίξεις έτσι, πάμε έξω ή βρίσκουμε κάτι πιο ασφαλές».
Όχι όταν μπορεί να το κάνει μόνο του – για να χτίσει αυτονομία
Είναι εύκολο να βοηθάς συνέχεια, ειδικά όταν βιάζεσαι. Αλλά κάθε φορά που κάνεις κάτι που μπορεί να κάνει μόνο του, του στερείς μια ευκαιρία να νιώσει ικανό. Το «όχι» εδώ δεν είναι άρνηση, είναι ενθάρρυνση. Αν ζητάει να του φορέσεις τις κάλτσες που ξέρεις πως μπορεί να φορέσει, μπορείς να πεις: «Θυμάσαι που το έκανες μόνο σου χθες; Είσαι έτοιμος να το κάνεις ξανά. Αν χρειαστείς βοήθεια, είμαι εδώ». Ή αν θέλει να του βάλεις νερό, ενώ φτάνει το μπουκάλι, πες: «Μπορείς να το κάνεις μόνος σου. Δοκίμασε, κι αν πέσει λίγο, δεν πειράζει». Η αυτονομία χτίζεται στην πράξη, όχι στη θεωρία.
Όχι, γιατί δε χρειάζεται όλα όσα θέλει
Το ότι θέλει κάτι, δε σημαίνει ότι πρέπει και να το αποκτήσει. Δεν είναι δική σου δουλειά να εκπληρώνεις κάθε επιθυμία, όσο γλυκά κι αν διατυπώνεται. Από το σούπερ μάρκετ μέχρι το διαφημιστικό του YouTube, τα παιδιά βομβαρδίζονται με “το θέλω τώρα”. Το όχι εδώ είναι μάθημα ζωής. Αν ζητήσει ένα ακόμα παιχνίδι ενώ έχει άλλα δέκα παρόμοια, μπορείς να πεις: «Ξέρω ότι σου αρέσει πολύ. Μπορείς να το βάλεις στη λίστα σου για τα γενέθλια, αλλά δε θα το πάρουμε σήμερα». Ή, αν θυμώνει που δεν του πήρες κάτι, πες: «Καταλαβαίνω πως στενοχωριέσαι. Δεν παίρνουμε πράγματα κάθε φορά που πάμε για ψώνια». Δε χάνεται τίποτα όταν μαθαίνει να διαχειρίζεται την απογοήτευση. Αντίθετα, κερδίζει κάτι πολύ σημαντικό: αντοχή.
Όχι, γιατί έχεις και εσύ όρια
Δεν είσαι ρομπότ. Αν πεις ναι σε όλα, κάποια στιγμή θα σπάσεις – και τότε δε φταις εσύ, αλλά οι ενοχές που σε έπεισαν ότι η αγάπη μετριέται σε παραχωρήσεις. Το όχι εδώ σε προστατεύει για να μπορείς να είσαι παρών με ποιότητα και όχι με κούραση. Αν σου ζητάει να πας βόλτα ενώ έχεις υποσχεθεί λίγο χρόνο στον εαυτό σου, πες: «Όχι τώρα, χρειάζομαι λίγη ξεκούραση για να είμαι καλά. Μετά μπορούμε να διαλέξουμε κάτι να κάνουμε μαζί». Ή, αν θέλει να γραφτεί σε μια ακόμη δραστηριότητα, πες: «Θα ήθελα πολύ να γίνεται, αλλά δεν μπορώ να το υποστηρίξω αυτό το διάστημα. Ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε χωρίς να μας εξαντλεί». Το παιδί δεν έχει ανάγκη έναν γονιό που τα κάνει όλα. Έχει ανάγκη έναν γονιό που αντέχει.
Δε χρειάζεται να φωνάξεις, ούτε να δώσεις εξηγήσεις για κάθε όχι. Δεν είναι απαραίτητο να πείσεις το παιδί σου, γιατί το να βάζεις όρια είναι κομμάτι της φροντίδας, όχι της διαπραγμάτευσης. Ίσως να μη σου πει ευχαριστώ, ίσως να θυμώσει ή να στενοχωρηθεί, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν το έχει ανάγκη. Το όχι του μαθαίνει ότι δεν είναι μόνο στο κέντρο του κόσμου και πως οι πράξεις του έχουν αντίκτυπο στους άλλους. Είναι ένα βήμα προς την ωριμότητα, ακόμα κι αν συνοδεύεται από γκρίνια ή αντίσταση. Όταν το όχι είναι σταθερό αλλά και γεμάτο κατανόηση, δεν κόβει φτερά. Δίνει ρίζες, και με τον καιρό, χτίζει χαρακτήρα.
Κεντρική εικόνα και εικόνες άρθρου: iStock
