Εσύ ξέρεις τι είναι τα μπρουτάλ ρολόγια;

Ανάμεσα στα ρολόγια που όταν κυκλοφόρησαν πέρασαν λίγο «κάτω από τα ραντάρ», αλλά έκτοτε έχουν συζητηθεί έντονα, ξεχωρίζει το ρολόι Audemars Piguet [Re]Master02 (2024), βασισμένο σε ένα αυθεντικό μοντέλο της δεκαετίας του 1960. Κυκλοφόρησε σε μόλις 250 αριθμημένα κομμάτια, τα οποία εξαντλήθηκαν προτού προλάβει να τα θαυμάσει ο κοινός θνητός. Και πώς να μη γίνουν ανάρπαστα;

Το γωνιώδες πλαίσιο, κατασκευασμένο από το νέο κράμα «Sand Gold» της AP, το λοξά κομμένο κρύσταλλο, το καντράν από 12 τριγωνικά τμήματα, αποτελούν μία εντυπωσιακή επανερμηνεία του μεταπολεμικού design με τολμηρές αρχιτεκτονικές αναφορές. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που το περιέγραψαν ως μια σύγχρονη «ωδή» στον μοντερνισμό και, πιο συγκεκριμένα, στον μπρουταλισμό.

Ο μπρουταλισμός – αν δεν το ξέρετε ήδη – είναι ένα αρχιτεκτονικό κίνημα που αναδείχθηκε κυρίως στη μεταπολεμική Ευρώπη (ιδίως στη Βρετανία), με βασικά χαρακτηριστικά τη λειτουργικότητα, την απουσία διακοσμητικών στοιχείων και την ανάδειξη της δομής και των υλικών, ειδικά του μη επιχρισμένου, εμφανούς σκυροδέματος (béton brut), από το οποίο παίρνει και το όνομά του. Αφού επί δεκαετίες λοιδορήθηκε ως υπαίτιο για τη δημιουργία κτιριακών τερατουργημάτων, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία συστηματική επαναξιολόγηση του κινήματος.

Από αριστερά προς δεξιά: Alto ART 01, Toledano & Chan B/1, Citizen Series 8 NB6010-81E.

Όχι μόνο στα ρολόγια ο μπρουταλισμός

Ενδεχομένως η ταινία The Brutalist να σας λέει κάτι. Αν αναζητήσουμε παραδείγματα μπρουταλιστικής αρχιτεκτονικής στην Αθήνα, σίγουρα θα βρούμε αρκετά, αλλά η πιο εμβληματική περίπτωση είναι μάλλον το κτίριο της Βρετανικής Πρεσβείας (στο Κολωνάκι) – της κοιτίδας δηλαδή του μπρουταλισμού.

Η μπρουταλιστική μόδα των τελευταίων ετών έχει ασφαλώς ενθαρρύνει την αναζήτηση εφαρμογών και σε άλλους τομείς, (π.χ. στη γαστρονομία), όμως το ερώτημα «πώς μπορεί ο μπρουταλισμός να εφαρμοστεί σε ένα ρολόι;», δεν έχει απλή απάντηση. Η ανάδυση άλλωστε του μπρουταλισμού μέσα από το πεδίο της αρχιτεκτονικής και η θεμελιακή του σχέση με ένα κατεξοχήν δομικό υλικό δεν έκαναν προφανή τη μεταφορά του σε άλλα πεδία, μολονότι η σχέση με τις άλλες τέχνες υπήρχε – όπως στην  έκθεση This is tomorrow στην Whitechapel Gallery στο Λονδίνο το 1956.



Για τη μεταφορά του μπρουταλισμού στην ωρολογοποιία η χρήση του σκυροδέματος μάλλον δεν είναι η αυτονόητη απάντηση, όπως δείχνουν τα πειράματα της Aggregate Watches, που είναι κατασκευαστικά επιτυχή αλλά αισθητικά θυμίζουν οτιδήποτε άλλο εκτός από μπρουταλισμό.

Περισσότερο επιτυχημένη αποδεικνύεται η αναπαραγωγή σχεδιαστικών στοιχείων ερανισμένων από την αρχιτεκτονική. Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση είναι του Toledano & Chan B/1 (2023), για το οποίο ο Βρετανός conceptual artist / super-collector Phil Toledano ένωσε τις δυνάμεις του με τον  σχεδιαστή ρολογιών Afred Chan για να δημιουργήσουν ένα ξεκάθαρα αρχιτεκτονικό ρολόι χειρός εμπνευσμένο από το κτίριο Breuer της Νέας Υόρκης. Η κάσα του ρολογιού αναπαράγει απολύτως το ασύμμετρο σχέδιο των παραθύρων με το οποίο ο αρχιτέκτονας Marcel Breuer εξόπλισε το κτίριο που τώρα φέρει το όνομά του. Το ρολόι έγινε ανάρπαστο.

Το ALTO ART 01 του 2024 της νεοεμφανιζόμενης ανεξάρτητης ωρολογοποιίας ALTO (Art and Limited Time Objects) εμπνέεται από τα concept cars της δεκαετίας του 1970 και φιλοδοξεί να είναι για την ωρολογοποιία «ό,τι είναι ο μπρουταλισμός για την αρχιτεκτονική» -αν και αυτό μπορεί να το πάρει κανείς και μεταφορικά. Σίγουρα όμως η τραχιά επιφάνεια από τιτάνιο και το πολυεδρικό κρύσταλλο σχετίζονται με την αδρότητα του μπρουταλισμού σε κάθε επίπεδο.

To ρολόι Ollech & Wajs OW 8001.

Μπρουτάλ δεν είναι απαραίτητα τα κλασικά ρολόγια

Ορισμένα χαρακτηριστικά για τα οποία υπάρχει συναίνεση ότι αποτελούν προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένα ρολόι μπρουταλιστικό είναι ο έντονα γεωμετρικός, γωνιώδης, συχνά ασύμμετρος σχεδιασμός, η στιβαρή «μονομπλόκ» κάσα, το παχύ κρύσταλλο, και φυσικά η αδρή βιομηχανική  αίσθηση των υλικών (μετάλλου ή κεραμεικού), σε ανεπεξέργαστη «brut» κατάσταση, με απουσία οποιουδήποτε φινιρίσματος.

Αναδρομικά υπάρχει μια τάση ο χαρακτηρισμός να αποδοθεί σε πολλά κλασικά πλέον μοντέλα των δεκαετιών του 1970, όπως σε αυτά που σχεδίασε ο Gerald Genta, ή και σε πιο πρόσφατα, όπως το Cubitus της Patek Philippe. Προσωπικά, νομίζω ότι αυτή η απόδοση δεν δικαιολογείται εύκολα και η ανάδειξη μιας μπρουταλιστικής τάσης στην ιστορία της ωρολογοποιίας (ακόμα και σε μοντέλα πολυτελείας – άρα εξ ορισμού μη μπρουταλιστικά λόγω της χρήσης ευγενών υλικών – όπως το Rolex Midas ή το Piaget Polo) μοιάζει περισσότερο με προϊόν ενθουσιασμού.

Πιο υποσχόμενη φαίνεται η αναζήτηση συσχετισμών με την παράδοση του sci-fi στην αναβίωση μοντέλων του 1970, όπως το ηλεκτρονικό ψηφιακό Casquette 2.0 της Girard-Perregaux ή το αναλογικό ψηφιακό Digitrend της Amida.

Ακόμα πάντως και αν δεν είναι ακόμα σαφώς καθορισμένος σε πολλά συγκεκριμένα μοντέλα, ο «ωρολογιακός μπρουταλισμός» είναι αυτή τη στιγμή μία τάση με ισχυρή αναφορά σε στιβαρές σχεδιαστικές και αρχιτεκτονικές αρχές: καθαρότητα, δομή, υλικότητα, τόλμη. Θα αποδειχθεί διαχρονική τάση ή  πρόσκαιρη μόδα; Θα το δείξει ο χρόνος.

Διαβάστε ακόμη: Το μέγεθος μετράει: Το Small Watch Trend καταργεί τους κανόνες

TAGS :

Αθήνα Ευρώπη Νέα Υόρκη ρολόι

x

Ακολουθήστε το Andro στο Facebook