Χάρη στα προσεκτικά ρυθμισμένα ελατήρια της βάσης, η λάμπα μπορεί να κινείται ελεύθερα και ταυτόχρονα να παραμένει σταθερή ακριβώς στη θέση που την αφήνεις.
Πριν από 25 περίπου χρόνια, κατέβηκα σε ένα υπόγειο κατάστημα με μεταχειρισμένα αντικείμενα στο Εδιμβούργο που εξυπηρετούσε πολύ τους φοιτητές και βρήκα μία πάρα πολύ πρακτική και ωραία λάμπα γραφείου. Ο πωλητής μου είπε και ένα όνομα που δεν το ‘πιασα με τη μία – εν πάσει περιπτώσει δεν ήθελα και πολύ για να πειστώ και έτσι έναντι ενός πολύ λογικού αντιτίμου των 10 ή 15 στερλινών μία αυθεντική λάμπα γραφείου Anglepoise έγινε δική μου.
«Θα έρθεις όμως να την πάρεις αύριο, γιατί πρέπει να αλλάξω το καλώδιο και να βάλω καινούργιο, το παλιό δεν πληροί τους όρους ασφαλείας», μου είπε. Δυστυχώς δεν σκέφτηκα να του ζητήσω να μου φυλάξει και το παλιό καλώδιο. Έστω και χωρίς την όμορφη παλιά πλεξούδα-καλώδιο, εξακολουθεί ακόμα να φωτίζει το γραφείο μου. Είναι λειτουργική και όμορφη, και για αυτό αναντικατάστατη.
Η ιδέα μιας σπαστής λάμπας που ισορροπεί με ελατἠρια προέρχεται από τις αναρτήσεις οχημάτων. Τη σχεδίασε και κατοχύρωσε το 1932 ο George Carwardine, ένας μηχανικός αυτοκινήτων, όταν συνειδητοποίησε ότι ο μηχανισμός εξισορρόπησης που είχε αναπτύξει μπορούσε να εφαρμοστεί σε λάμπα γραφείου. Χάρη στα προσεκτικά ρυθμισμένα ελατήρια της βάσης, η λάμπα μπορεί να κινείται ελεύθερα και ταυτόχρονα να παραμένει σταθερή ακριβώς στη θέση που την αφήνεις. Είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση που η σχεδιαστική διορατικότητα μεταφέρει μία τεχνική εφαρμογή από έναν τομέα σε έναν άλλο.
Η λάμπα είχε ποικιλία σε μεγέθη και χρώματα από ένα σημείο και μετά, ενώ υπήρχαν και αυτές που ενσωματώνονταν στον τοίχο.
Το οικιακό της ταξίδι ξεκίνησε το 1935
Στην αρχή ήταν μία λάμπα για καθαρά επαγγελματική χρήση σε ιατρεία, βιοτεχνίες και εργαστήρια, και στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατασκευάστηκε ειδικό μοντέλο για τους πλοηγούς στα βομβαρδιστικά αεροπλάνα της RAF. Μάλιστα το 1986 εντοπίστηκε στη λίμνη Λοχ Νες της Σκωτίας ένα από τα αεροπλάνα που είχε καταρριφθεί. Η λάμπα λειτουργούσε ακόμα! Σήμερα εκτίθεται μαζί με το υπόλοιπο αεροπλάνο στο Μουσείο Brooklands στο Surrey.
Ήδη όμως από το 1935 παρουσιάστηκε μια διαφοροποιημένη εκδοχή για οικιακή χρήση με τρία ελατήρια και τη χαρακτηριστική βαθμιδωτη βάση, το περίφημο μοντέλο 1227. Αυτή η βάση έδινε έναν αρ-ντεκό τόνο στον αρχικά εντελώς βιομηχανικό σχεδιασμό. Είναι η πιο κλασική εκδοχή καθώς αντιπροσωπεύει την τέλεια σύνθεση λειτουργικότητας και αισθητικής. Η ονομασία προέρχεται από σύνθεση των λέξεων angle (γωνία) και poise (θέση ισορροπίας, μεταφορικά πόζα).
Η κομψότητα της Anglepoise δεν έγκειται μόνο στην λιτή όψη αλλά και στην αίσθηση που αποκομίζεις κατά τη χρήση της. Ο μηχανισμός εξισσορόπησης με τα ελατήρια και τα αντίβαρα είναι τόσο τέλεια ρυθμισμένος που μετακινείται στην επιθυμητή θέση με ελάχιστη δύναμη. Αν όμως δοκιμάσετε να τη σηκώσετε θα διαπιστώσετε ότι είναι αρκετά βαριά: ειδικά τα παλαιότερα μοντέλα από χάλυβα, με τη συμπαγή βάση.
Ο αρθρωτός σχεδιασμος επιτρέπει ένα τεράστιο εύρος θέσεων και το εστιασμένο φως της λάμπας μπορεί να δημιουργήσει μια τεράστια ποικιλία συνθηκών φωτισμού. Μία απόκρυφη ιστορία διηγείται ότι το 1949 το BBC κυκλοφόρησε εγκύκλιο που απαγόρευε τη χρήση της λάμπας Anglepoise σε στούντιο ή δωμάτιο που δε φωτίζεται και από δεύτερη πηγή φωτισμού οροφής ή τοίχου. Η ιδέα ήταν ότι η εικόνα που δίνει ένας άνθρωπος σε επιφάνεια εργασίας που φωτίζεται μόνο από ένα εστιασμένο φως μπορούσε να εκπέμπει υπονοούμενα αταίριαστα με χώρο εργασίας. Αν και η συγκεκριμένη οδηγία εντέλει εγκαταλείφτηκε ως υπερβολική, αυτός που το σκέφτηκε μάλλον είχε καταλάβει μία διάσταση του φωτισμού σωστά.
Οι βασικές παραλλαγές της Anglepoise έχουν να κάνουν με το αν έχει τετράγωνη (με δύο ή τρεις βαθμίδες) ή στρογγυλή βάση και αν το χωνί αποτελείται από έναν απλό κώνο ή σχηματίζει το χαρακτηριστικό καπελάκι με ένα στενό μέρος επάνω και ένα φαρδύτερο κάτω.
Μια λάμπα που άντεξε στον χρόνο
Οι βασικές παραλλαγές της Anglepoise έχουν να κάνουν με το αν έχει τετράγωνη (με δύο ή τρεις βαθμίδες) ή στρογγυλή βάση και αν το χωνί αποτελείται από έναν απλό κώνο ή σχηματίζει το χαρακτηριστικό καπελάκι με ένα στενό μέρος επάνω και ένα φαρδύτερο κάτω. Στο διαδίκτυο θα βρείτε ιστοσελίδες με πληροφορίες που θα σας βοηθήσουν να ταυτίσετε και να χρονολογήσετε το κάθε μοντέλο.
Σχετικά με την διαχρονική κληρονομιά του μοντέλου 1227 αναφέρεται ότι το Μουσείο Roald Dahl ζήτησε από την Anglepoise να κατασκευάσει μια γιγαντιαία έκδοση της 1227, την οποία ο συγγραφέας είχε στο γραφείο του, στο περίφημο σπιτάκι του κήπου όπου συνέγραφε τα βιβλία του. Δημιουργήθηκαν τότε τρία πρωτότυπα: ένα για το μουσείο, ένα άλλο που πουλήθηκε στον σκηνοθέτη Τιμ Μπάρτον, και ένα τρίτο που παρουσιάστηκε στην έκθεση 100% Design. Αποδείχθηκε τόσο δημοφιλές που τέθηκε σε παραγωγή. Το 2009 για την 75η επέτειο της Anglepoise κυκλοφόρησε ειδικό γραμματόσημο των Royal Mail (Βασιλικά Ταχυδρομεία του Ηνωμένου Βασιλείου) με το μοντέλο 1227.
Η εταιρεία εξακολουθεί να υπάρχει και να πουλά τα αυθεντικά μοντέλα με τις αρχικές προδιαγραφές, αν και πλέον η παραγωγή έχει μεταφερθεί κυρίως στην Κίνα. Στη δευτερογενή αγορά μπορείτε να βρείτε παλαιές λάμπες Made in the UK συνήθως ως Herbert Terry Anglepoise από το όνομα του εργοστασίου που τις κατασκεύαζε. Πολλοί κατασκευαστές οικιακών ειδών προσφέρουν επίσης λάμπες εμπνευσμένες από το αυθεντικό σχέδιο, με ποικίλες τιμές και βαθμό επιτυχίας.
Σε αυτό το απόσπασμα από τον Χρυσοδάκτυλο (GOLDFINGER) (1964) μπορειτε να δείτε τον πράκτορα James Bond (Σον Κόνερι) και τον Q (Desmond Llewelyn) να κατυθύνονται προς την παρθενική επίδειξη της Aston Martin DB5 διασχίζοντας μία συστοιχία Anglepoise οι οποίες φωτίζουν διακριτικά αλλά αποτελεσματικά τα γραφεία των τεχνικών της Μ5.
Διαβάστε ακόμη: Μoka, η μηχανή του καφέ που μπήκε σε κάθε ιταλικό σπίτι και τώρα είναι έκθεμα στο MoMA
-
- Follow us:
-
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
